Onweer fascineert de mensheid al eeuwenlang. De felle bliksemstralen, de harde donders, onweer
zorgt voor angst en verwondering.
In dit artikel staan we stil bij alle mysteries van onweer:
hoe het ontstaat, de details van het bliksemproces, de structuur van een bliksemstraal en de oorsprong van het
geluid van donder. Ook staan we stil bij de extremen van onweer, wetenswaardigheden en de fabels en
feiten.
schedule Verwachte
leestijd: 3-6 minuten
Auteur
Raymond Klaassen
Vormgeving
Jeroen de Wildt
Hoe ontstaat onweer?
Bij bliksem tussen wolk en grond ontstaat als er een ‘kanaal’ vanuit de wolk die naar beneden beweegt, terwijl positieve ladingen vanuit de grond omhoogkomen. Wanneer deze tegenovergestelde ladingen elkaar ontmoeten, ontstaat er een krachtige elektrische stroom die we zien als de heldere flits van bliksem.
De opbouw van een bliksemstraal
De bliksemstraal is feitelijk een enorme elektrische vonk die op een zeer specifieke manier tot stand komt. Als het ladingsverschil is opgebouwd en een kritische waarde overschreven wordt moet er een ontlading komen.
contact_support Weet jij dit?
Hoe lang duurt een gemiddelde bliksemflits?
Soms kan in een keer de hele wolk worden ontladen. De bliksemschicht blijft dan lang staan en flikkert niet. Dergelijke bliksems zijn de oorzaak van de meeste branden door bliksem omdat de temperatuur langer hoog blijft waardoor de kans op ontbranding groot is. We noemen deze bliksems ook wel hete bliksem.
Een voorbeeld van hete bliksem. (Wenatchee, Verenigde Staten)
schoolVerdieping
Waarom vangen we de stroom niet op van bliksem om het energieprobleem op te lossen?
Als je geraakt wordt door
bliksem, blijft je lichaam elektrisch geladen.
Laura geeft het antwoord:
Soorten ontladingen
De verhouding tussen wolk-tot-grond (CG), wolk-tot-wolk (CC) en intracloud (IC) bliksemontladingen varieert afhankelijk van de locatie en de aard van de onweersbuien, maar er zijn enkele algemene tendensen:
Intracloud (IC) bliksem
Dit is het meest voorkomende type bliksem. Schattingen suggereren dat ongeveer 70-80% van alle bliksemontladingen intracloud zijn. Deze ontladingen vinden plaats binnen één enkele wolk en zijn vaak niet direct zichtbaar vanaf de grond.
Wolk-tot-Grond (CG) Bliksem
CG-bliksem vormt een kleiner deel van de totale bliksemactiviteit. Schattingen variëren, maar gemiddeld wordt ongeveer 20-30% van de bliksemontladingen geclassificeerd als CG-bliksem. Dit type bliksem trekt vaak de meeste aandacht vanwege de directe impact op de grond en de bijbehorende gevaren voor mensen, structuren en natuur.
Wolk-tot-Wolk (CC) Bliksem:
Met een CC bliksem bedoelen we een bliksemontlading tussen twee verschillende wolken. Dit zijn ongeveer 10 tot 20 procent van alle bliksemontladingen. Deze bliksemflitsen blijven in de lucht en zijn zo niet gevaarlijk, maar het is wel goed om te weten dat een CC ontlading ook een zijtak kan zijn van een CG ontlading.
Het is belangrijk op te merken dat deze percentages kunnen variëren afhankelijk van factoren
zoals:
- Geografische locatie
- Klimaat
- Type onweersbui
Sommige regio's kunnen bijvoorbeeld een hoger percentage CG-bliksemervaring hebben dan andere, vooral in gebieden waar krachtige onweersbuien vaker voorkomen. Wetenschappers gebruiken bliksemdetectienetwerken en andere meetinstrumenten om een beter inzicht te krijgen in de verhouding en kenmerken van deze verschillende soorten bliksemontladingen.
Weet jij dit?
Door te tellen tussen de bliksem en de donder kan je precies vertellen hoe ver het onweer verwijderd is.
schoolVerdieping
Bolbliksem is een van de meest raadselachtige en minst begrepen natuurverschijnselen. Wat is het en waardoor zou het kunnen ontstaan?
Als het niet regent, ben je
veilig voor bliksem.
Laura geeft het antwoord:
Het geluid van donder
Het indrukwekkende geluid dat volgt op de flits van bliksem is de donder. Raymond vertelt je alles over dit fenomeen in deze video:
volume_upZet je geluid aan
Wanneer bliksem door de lucht gaat, verhit dit de lucht tot wel 30.000°C. Hierdoor ontstaat een explosieve uitbreiding van de lucht met geluidsgolven tot gevolg: de donder!
Hoeveel onweer en bliksem in Nederland?
In Nederland onweert het jaarlijks gemiddeld 25 dagen per jaar, met de meeste onweersdagen in het westen van Brabant. Daar loopt dit aantal op tot 34, terwijl in het noordoosten het aantal dagen met onweer 21 betreft.
Een onweersdag is een dag waarop ergens op een officieel weerstation minstens één donderklap wordt gehoord. Deze aantallen zeggen echter weinig over het aantal flitsen, want onweersbuien verschillen sterk in bliksemactiviteit.
In het algemeen kun je zeggen dat er Nederland circa 15 tot 20 flitsen per km² per jaar.
Vraag je je nu af of dit veel is? Niet als het je het vergelijkt met de top 10 plekken op aarde met de meeste flitsen per km² per jaar
Waar ben je veilig voor onweer?
Om veilig te blijven tijdens onweer, zijn er verschillende plekken en maatregelen die u kunt overwegen:
Het is ook aan te raden om een weerapp te gebruiken voor waarschuwingen over onweer in je omgeving. Ga je op pad en ben je lang buiten en zijn er onweerkansen bereid je dan goed voor en verdiep je in de omgeving. Zo kan je sneller goed anticiperen als het gaat onweren.
Als je tijdens
onweer plat op de grond gaat liggen, ben je veilig.
Laura geeft het antwoord: