Tijdens de kerst wist zeer koude lucht over bijna heel Nederland uit te stromen. Alleen in het uiterste zuiden kwam de temperatuur niet of nauwelijks onder nul. In het oosten en noorden van het land vroor het zondagochtend zelfs 6 tot 8 graden. Met een doorstaande oostenwind lag de gevoelstemperatuur tussen -10 en -15 graden. Bij deze temperaturen ging de vorming van natuurijs zeer snel en zo kon op de tweede kerstdag in onder andere Friesland en Groningen zowaar geschaatst worden en lag op de Waddenzee al aardig wat (drijf)ijs. In het noorden en midden van het land beleefde we sinds lange tijd weer eens een veel te koude kerst. In De Bilt was het sinds 2000 niet meer zo koud geweest en in Groningen moeten we zelfs terug naar de kerstdagen van 1996 om lagere temperaturen tegen te komen. In een groot deel van het land was het dus de koudste kerst in ruim 20 jaar! Iets dat een paar dagen voor kerst nog absoluut niet zo prominent in de weerkaarten stond.

Zoals de weerkaarten er nu bij liggen, krijgen we een paar zeer milde winterdagen in Nederland. De zeer zachte lucht zal woensdag in de loop van de (na)middag ons land binnenschuiven en tot en met zondag blijft het dan zeer zacht met temperaturen veelal in de dubbele cijfers. Zelfs uitschieters richting 14 of 15 graden zijn mogelijk en in een 'gunstig' geval kan het kwik op een enkele plek zelfs kortstondig boven de 15 graden uitkomen. Tijdens de wisseling van 2021 naar 2022 is het op de meeste plaatsen zo'n 10 graden, in het zuiden lokaal 12. 

Deze temperaturen staan in schril contrast van de 30 daagse weersverwachting die we op deze site plaatste op 18 december. Toen was er in de 30 daagse weerkaarten een zeer overtuigend signaal zichtbaar dat we tijdens de jaarwisseling en de eerste dagen van januari koud winterweer konden verwachten met zelfs de kans dat het de koudste jaarwisseling in 20 jaar zou kunnen worden. Daarbij werd op 18 december overigens wel direct opgemerkt dat we in de afgelopen 20 jaar eigenlijk nooit echt serieus winterweer hebben gehad in deze periode. We moesten echt terug naar 1996-1997 voor een echt koud jaarwisseling.

Die koude jaarwisseling kwam dus niet, wel kregen we dus in een groot deel van het land de koudste kerst in ruim 20 jaar. En hiermee kunnen we gelijk mooi aangeven hoe we de weerkaarten voor de 30 daagse perioden moeten beoordelen. Nee, een duidelijk beeld voor een afzonderlijke dag kunnen ze absoluut niet aangeven, maar wel een trend. Al weken is het behoorlijk koud in het noorden van Europa en met hardnekkige hogedrukgebieden eerder deze maand in de verwachting, was het wachten tot de ligging van de druksystemen voor onze omgeving 'goed' zou vallen om deze kou ook uit te kunnen laten stromen over de lage landen. Uiteindelijk lukte dat met kerst, maar niet met de jaarwisseling zoals op 18 december nog wel duidelijk zichtbaar was. In de berekeningen die na 18 december beschikbaar kwamen, was overigens al heel snel duidelijk dat de kou ons steeds moeizamer zou bereiken doordat oceaandepressies steeds krachtiger werden berekend. 

Zoals al eerder aangegeven, de komende dagen wordt het zeer zacht. Daarbij is het niet uitgesloten dat records sneuvelen, maar lenteachtig zal het niet echt zijn. Donderdag en vrijdag valt niet alleen af en toe wat regen, ook waait het fors. Ook zondag staat bij de zeer hoge temperaturen regen in de verwachting. De enige dag die echt zeer aangenaam zal verlopen is de eerste dag van het nieuwe jaar. De wind is dan duidelijk minder aanwezig en het lijkt droog te blijven. Als dan ook nog even het wolkendek weet open te scheuren, dan is er inderdaad sprake van een kort moment met lenteachtig weer. Dat zal echter niet in het hele land het geval zijn.

Zondag en maandag zien we op de oceaan alweer een actieve depressie verschijnen. Toch lijkt deze een iets ander weertype op te gaan leveren in West-Europa in de loop van volgende week. Op de oceaan begint het Azorenhoog ook weer zich achter dit lagedrukgebied naar het noorden uit te breiden. Zodra dinsdag of woensdag het lagedrukgebied via het zuiden van Scandinavië naar het oosten schuift en ten westen van Ierland zich een flinke rug van hogedruk heeft opgeworpen, komt met een noordwestenwind koude polaire lucht met maritieme kenmerken richting ons land. Er volgt daardoor een overgang naar een wisselvallig weertype met enkele buien en ook wat lagere temperaturen. Zelfs een winterse bui is niet geheel uitgesloten.

Of de rug op de oceaan heel lang stand blijft houden, is nog maar de vraag. Volgens diverse berekeningen van zowel het Europese ECMWF als het Amerikaanse GFS zien we richting het eerste weekend van januari de rug alweer platgeslagen worden door een nieuwe oceaanstoring. De stroming wordt daardoor alweer heel snel westelijke of zelfs zuidwestelijk met daardoor de aanvoer van veel zachtere luchtsoorten. Toch zien we ook alweer heel snel berekeningen waarbij de eerder geschetste noordwestelijke stroming met aanvoer van polaire luchtmassa's over de Noordzee zich weer snel gaan herhalen. In dat geval is het voorlopig wisselvallig met soms vrij hoge temperaturen, maar soms ook een paar dagen temperaturen onder normaal en het risico dat er enkele winterse buien vallen. In de 30 daagse kunnen we deze trend ook voorzichtig uit de kaarten halen. 

In de nieuwe 30daagse weerkaarten zien we in de tweede week (3 tot 10 januari) opeens geen lagedrukafwijking meer op de Atlantische Oceaan. De uitbreiding van het Azorenhoog is hiervan de oorzaak. Boven noordoost-Europa is de luchtdrukafwijking duidelijk lager en dus zien we in onze omgeving vaker noordwestenwinden met aanvoer van vochtige en vrij koude luchtmassa's. In de 3e en 4e week worden de signalen zoals altijd een heel stuk minder duidelijk. Enkel boven het zeewater ten westen van Frankrijk en Portugal zien we een licht positief signaal wat betreft de temperatuurafwijking. Dat is ook niet zo vreemd, want zeewater heeft de neiging om niet heel snel af te koelen en omdat het water er nu al iets te warm is, zal dat ook later in januari nog het geval zijn. Vooral omdat de komende dagen in zuidwest-Europa erg warm verlopen. Langs de Spaanse oostkust wordt het zelfs een hele week elke dag tussen 20 en 25 graden!

Elders in Europa zien we ook nauwelijks afwijkingen in de temperatuur. Alleen boven de Noordzee en het zuiden van Engeland is er, op basis van 50 afzonderlijke berekeningen, een lichte voorkeur voor een temperatuur net iets boven normaal. De luchtdruk lijkt echter een fractie hoger uit te komen in onze omgeving en ook het noorden van Europa. Dat wil niet zeggen dat hier continue een hogedrukgebied aanwezig is, nee waarschijnlijk zien we met enige regelmatig dat hogedrukimpulsen vanaf de oceaan zich even ophouden in dit deel van Europa. 

Kort om, we krijgen na een zeer milde start van 2022 de dagen en weken erna vrij normaal Hollands winterweer waarbij zachte en koude lucht elkaar regelmatig afwisselen. Soms is de luchtmassa koud genoeg voor een paar winterse buien en ook een noordoostenwind is voor een paar dagen niet uit te sluiten. Net zo goed als dat ook een paar dagen met zeer zwoele zuidwestenwinden tot de mogelijkheden behoren. In ieder geval zien we geen overtuigend signaal voor een langdurige periode met koud winterweer. Maar goed, de afgelopen tijd hebben we gezien dat koude kaarten ook lang niet altijd uitkomen. Laten we het zo stellen, misschien moet de liefhebber van sneeuw en ijs vooral niet te ver vooruit kijken.

Foto voorzijde: Ben Saanen.

Bron 30 daagse weerkaarten: ECMWF