We bevinden ons middenin een winters tijdvak en dat is relatief vroeg in het seizoen. In de nacht naar dinsdag werd een minimumtemperatuur van -9,4 graden gemeten in Twente, met vlak boven de grond zelfs een waarde van -12,6 graden. De Bilt noteerde -7,6 graden en daarmee was het de koudste decembernacht sinds het jaar 2012. Bij een sneeuwdek had het nog vele malen kouder kunnen worden, maar daar was geen sprake van. Blijft dat zo of is er spoedig wel sneeuw op komst?

Voorlopig lijken we het bij zogenaamde 'droge kou' te houden. Een oostenwind voert koude lucht vanuit Oost-Europa aan, maar die lucht is wel tamelijk droog en is van neerslag geen sprake. Ook de begrenzing met zachte lucht, waar zich meerdere neerslagzones langs bevinden, ligt veel te ver zuidelijk om van invloed te kunnen zijn op ons weer. De rest van deze week is het dan ook fraai winterweer met veel zon. Tijdens de nachtelijke uren vriest het vaak matig (tussen -5 en -10 graden), overdag schommelt het kwik rond of net iets boven nul.

Deze temperaturen zorgen voor een snelle ijsgroei in de natuur. Zeker op wat ondiepere wateren, slootjes en vennen zou vanaf donderdag/vrijdag her en der geschaatst worden. Dat zien we ook aan de pluim hierboven: de ijsgroei in het oosten van Nederland wordt komend weekend op circa 9 centimeter berekend (voor een plas van circa een meter diep). Let echter op: ga niet direct op grote en/of metersdiepe wateren een poging doen om te schaatsen, want daar is deze winterse periode waarschijnlijk te kort voor. Het eventuele ijs is daar voorlopig absoluut niet betrouwbaar en gevaarlijk. IJsbanen en dergelijke zijn uiteraard wel veilig.

Komend weekend krijgt vanuit het zuidwesten een heuse dooi-aanval gestalte en die vindt ergens tussen zondagmiddag en maandagmiddag plaats. Aan de voorzijde bevindt zich onderin de atmosfeer nog koude lucht, maar hogerop stroomt al snel zachtere lucht over onze omgeving. Eventuele neerslag op zondag zal naar alle waarschijnlijkheid dan ook niet meer als sneeuw beginnen, maar direct in vloeibare vorm. Door een naar zuidwest draaiende wind loopt de temperatuur daarbij ook vrij snel op tot boven het vriespunt.

Volgende week tapt het weer vervolgens uit een ander vaatje. Met een stevige zuidwestenwind wordt zachte lucht naar onze omgeving geblazen en dat zorgt ineens voor temperaturen (ruim) boven gemiddeld. Wellicht tikken we in het zuiden rond dinsdag 20 december zelfs wel de dubbele cijfers aan. Daarbij valt van tijd tot tijd regen. Die omslag zien we ook duidelijk terug in de kaarten voor de verwachte temperatuurafwijking:

Daarna komt kerst in zicht! En zoals zo vaak: uitgerekend de week voor kerst lijkt het weer zacht te worden met dus een stevige stroming uit het westen tot zuidwesten. Het natuurijs zal daarmee snel weer verdwijnen, maar de watertemperatuur is na deze winterse periode wel laag. Dat zal de rest van de winter ongetwijfeld zo blijven. Bij een nieuwe vorstperiode zal het water theoretisch dus sneller dichtvriezen, even afgezien van andere factoren zoals wind en neerslag.

Wat de kerstdagen dit jaar te bieden hebben qua weer is momenteel nog hoogst onzeker. Dat zal vast niemand verbazen op deze termijn, maar er zijn wel enkele mogelijke scenario's aan te duiden. Het eerste scenario is het aanhouden van de zachte zuidwestelijke stroming met bewolking, soms regen en temperaturen die uitkomen tussen de 5 en 9 graden. Ook vorst in de nacht behoort in deze situatie niet echt tot de mogelijkheden. Het lijkt meer herfst dan winter. De kans dat dit scenario het 'wint' is momenteel tussen de 35 en 40% op basis van de huidige clusters.

Een ander scenario, dat momenteel een hele lichte meerderheid verdient in de berekeningen, is dat we met kerst met een noordwestelijke hoogtestroming te maken hebben. In dat geval wordt het beduidend kouder, vooral hogerop in de atmosfeer. Bij ons kan de wind alsnog uit het zuiden tot zuidwesten waaien, maar als we ons in een 'koude' trog bevinden kan dat lagere temperaturen en mogelijk winterse neerslag opleveren. Een soortgelijke situatie zagen we ook de afgelopen week. De kans dat dit scenario doorgang vindt is circa 45%. Een dergelijke verdeling zou niet direct een witte kerst opleveren, maar het doet wel wat winterser aan.

Dan is er ook nog een kleine groep berekeningen die rondom de kerstdagen voor een sterk hogedrukgebied gaat boven Scandinavië. In dat geval steekt opnieuw een oostenwind op en komt de aanvoer van vrieslucht terug op gang. Dat zou de kans op een winters aandoende kerst natuurlijk sterk vergroten, al is die lucht dan waarschijnlijk wel droog van oorsprong. Sneeuwkansen zitten er dan niet echt in. Deze optie scoort op dit moment een kleine 15% van het geheel aan berekeningen.

Overall zien we dat de signalen voor hogedruk boven Noord-Europa ook de komende weken, tot een eind in het nieuwe jaar, standhouden. Ze worden wel minder overtuigend dan we de afgelopen periode vaak zagen, maar een indicatie voor langdurig westenwinden in Europa is er absoluut niet. De kou blijft daarmee in ieder geval in Noord- en Oost-Europa aanwezig en dat zijn tevens de regio's waar zich inmiddels ook een flink sneeuwdek heeft opgebouwd. Volgende week kunnen we een veel zekerder beeld geven voor de feestdagen!

Foto omslag: Piet Grim