Na een winterse periode in december, is het inmiddels al weken een komen en gaan van lagedrukgebieden. Sinds de kerstdagen is op veel plaatsen circa 100 millimeter regen gevallen en die hoeveelheid staat de komende 10 tot 14 dagen nog eens minimaal op de planning in de natste gebieden. Vooral later deze week regent het in sommige regio's langdurig en veel, zo valt ook te lezen in onze modelbespreking van gisteren. In dit artikel richten we ons meer op de langere termijn. Er staan namelijk toch wel wat interessante gebeurtenissen op de planning, zonder dat het algehele weerbeeld daardoor meteen drastisch verandert.

Een sturend lagedrukgebied dat zich deze week tussen Schotland en IJsland ophoudt, gaat begin volgende week aan de wandel. Waarschijnlijk komt de straalstroom wat zuidelijker te liggen waardoor deze depressie langzaam afzakt in zuidoostelijke richting. Dan kan het zomaar gebeuren dat de kern van dit laag in de buurt van Nederland komt te liggen. Doordat het laag gevuld is met koude lucht (temperatuur op 500hPa/5 km hoogte tussen de -33 en -40 graden), wordt de kans op winterse neerslag beduidend groter. Alles hangt echter af van de exacte positie van het lagedrukgebied. Dat de wind naar een aflandige richting (zuid of oost) draait lijkt onwaarschijnlijk, dus moeten we het voor eventuele sneeuwkansen hebben van flinke kou op enige hoogte.

Zo'n uitzakkende hoogtetrog met koude lucht zagen we in december eigenlijk op dezelfde manier ontstaan. Toen viel de stroming grotendeels weg en kon de koude lucht zich nabij het aardoppervlak versterken, maar dat lijkt nu niet te gebeuren. Wel is er met name tussen 17 en 20 januari kans op wat winterse neerslag. Dat kan gebeuren bij het binnendringen van de koude lucht, maar waarschijnlijker is het dat de buien die volgen winters van karakter worden in de dagen erna. Of er dan een tijdelijk sneeuwdek ontstaat moeten we voorlopig afwachten. De 14-daagse sneeuwpluim laat in ieder geval genoeg signalen voor een sneeuwlaagje zien voor volgende week, ook al is het voorlopig heel ver in de toekomst:

Veel meer sneeuw wordt in dit scenario verwacht in de middelgebergtes zoals de Ardennen, het Sauerland en zeker langs de noordzijde van de Alpen. Zoals gezegd lijkt die koude speldenprik echter een tijdelijke zaak. Door de uitzakkende hoogtetrog komen wij maximaal voor enkele dagen in de koudere lucht terecht, daarna lijkt een nieuw lagedrukgebied vanaf de Atlantische Oceaan de weststroming alweer 'strak' te trekken. De koudere lucht wordt dan weggeblazen en een nieuwe portie oceaanlucht bereikt ons met regen, meer wind en hogere temperaturen. Dat beeld zien we ook terug op de kaarten met de verwachte afwijking in temperatuur.

Ook de neerslagkansen blijven in die periode onverminderd groot. Althans, zo lijkt het. Er zijn enkele clusters in de minderheid binnen het ECMWF-ensemble (in totaal circa 15 stuks sterk) die rondom de maandwisseling een hogedrukgebied nabij onze omgeving berekenen. Dan kan het een stuk droger worden met afhankelijk van de windrichting ook weer iets lagere temperaturen. Al heeft een 'blokkade' ten zuidwesten van ons dan de grootste kans van slagen. Dan blijft de wind gewoon uit richtingen tussen zuidwest en noordwest waaien met de aanvoer vanaf zee. Vooralsnog gaan we ervan uit dat het tamelijk wisselvallig blijft.

Op de zes kaartjes hieronder zien we de verschillende clusters tijdens de laatste week van januari. De laatste twee kaartjes (zeker de laatste) tonen een aanhoudend strakke westcirculatie met vrij hoge temperaturen en geregeld regen. Het aantal members dat hiervoor gaat ligt tussen de 14 en 18 (van de in totaal 50). Daarnaast zien we ook 10-12 members die gaan voor een betrekkelijk krachtig hogedrukgebied boven de oceaan. In dat geval blijft het ook wisselvallig, maar door een noord(west)elijke stroming is de luchtsoort soms kouder. De overige leden leggen het hogedrukgebied ten zuiden van ons, waardoor het in ieder opzicht zacht zal blijven. Sterke afwijkingen qua hogedruk ten noorden of noordoosten van ons land zijn er momenteel niet.

De meteorologische winter is deze week al halverwege en de vraag is natuurlijk: hoe zit het met de kansen op winterweer? Of moeten de winterliefhebbers dit seizoen teren op de koude periode uit december? Voor die laatste conclusie is het natuurlijk veel te vroeg, want er ligt constant wel genoeg koude lucht "klaar" boven het oosten van Europa en in Rusland. Voorlopig is de straalstroom echter te sterk en krijgt de wind geen enkele kans om wat langere tijd uit een oostelijke richting te waaien. Op wat winterse buien of neerslag na volgende week, lijkt de kans op winterweer van betekenis deze januarimaand nu al wel bijna verkeken.

Met februari op de kalender is er natuurlijk nog van alles mogelijk qua winterweer. Toch zijn ook die signalen op dit moment niet bepaald gunstig voor de winterliefhebber, wél voor de mensen die op zacht weer zitten te wachten. De eerste week van februari toont andermaal een lagere luchtdruk dan gebruikelijk boven de Atlantische Oceaan en die afwijking reikt vrij noordelijk, wat duidt op een westcirculatie. Ook de neerslagkansen zijn bovengemiddeld en de heersende windrichting komt uit het westen tot zuidwesten. Februari zou dan net als januari een natte en zachte maand kunnen worden, maar dat is voorlopig absoluut nog niet zeker. Wat wel duidelijk is, is dat de kansen op serieuze kou er niet bepaald groter op worden.

We krijgen regelmatig de vraag hoe nauwkeurig en betrouwbaar de 30-daagse weersverwachting eigenlijk is. Daar kunnen we duidelijk over zijn: in de eerste weken is de betrouwbaarheid aanzienlijk, maar wel op 'globale basis'. Naarmate de termijn verstrijkt neemt die betrouwbaarheid geleidelijk af. Met name tot en met week 3 van de verwachting is er doorgaans een scherpe analyse te maken op basis van de verwachtingskaarten, die ook vaak redelijk goed uitkomt. Natuurlijk kunnen we hiermee nog niet in detail treden. Details als bijvoorbeeld: welke dagen gaat het precies regenen of sneeuwen? Of is er kans op een warmterecord? Of hoe hard kan het precies gaan waaien en bestaat het risico op storm? Dat zijn zaken die voor de korte termijn zijn weggelegd. De 30-daagse is bedoeld voor het grootschalige plaatje in onze omgeving én de rest van Europa. Aan de hand van patronen in luchtdruk en wind op grote hoogte kunnen we een scenario schetsen dat de grootste kans van slagen heeft op 'leefniveau'. Tegenwoordig lukt dat redelijk goed met de weermodellen die we tot onze beschikking hebben, maar natuurlijk gaat het ook wel eens mis. Dat gaat het soms al op de zeer korte termijn, laat staan als we een realistisch scenario voor enkele weken vooruit moeten schetsen.

Dan spoelen we nu even een kleine drie weken terug in de tijd, naar donderdag 22 december. De huidige week (9-16 januari) viel toen in de derde week van de verwachtingsperiode en als we terugkijken naar wat de kaarten op die dag aangaven, is dat dan een beetje uitgekomen of niet? Nou, zeker niet helemaal. Qua temperatuur zat de verwachting drie weken geleden bijna spot-on: er werd een gemiddelde temperatuurafwijking tot ruim drie graden boven normaal berekend voor deze week. De komende dagen ligt de middagtemperatuur tussen 8 en 10 graden en tijdens de nachten is het veelal 4 tot 7 graden, op een enkele hoge uitschieter na. Gemiddeld genomen zal de temperatuur dus een graad of drie boven gemiddeld gaan uitkomen over deze hele week gerekend. Weinig mis mee dus!

Qua neerslagverdeling had het wel een stuk beter gekund. ECMWF berekende op 22 december dat er rond deze periode een hogedrukgebied zou liggen vanaf de Azoren naar West-Europa, ook over ons heen. In werkelijkheid ligt deze gordel van hogedruk aanzienlijk zuidelijker: vanaf de Azoren, over Zuid-Frankrijk richting Noord-Italië. Tegelijkertijd ligt de straalstroom ook een stuk zuidelijker dan toen verwacht. Overall een afwijking van kilometer of 700 dus. Dat is in de weerkunde niet eens zo'n heel groot verschil, maar voor het weerbeeld buiten maakt dat natuurlijk enorm veel uit! De verwachtingskaarten van 22 december waren bij ons dan ook aan de droge kant voor deze week, maar dat is het natuurlijk niet.

Foto omslag: Paul Hermans