De meteorologische herfst nadert alweer! Het jaargetijde van mistige ochtenden en vaak nog warme middagen, maar ook actieve lagedrukgebieden die onze omgeving met een hogere frequentie kunnen aandoen, Althans, dat laatste zien we de afgelopen jaren eigenlijk maar zelden. De laatste échte herfststorm in Nederland kan ik me nauwelijks nog herinneren (oktober 2013?) en vaak heersen droge perioden in de laatste jaren, al was de herfst vorig jaar door enkele dagen met zware buien wel vrij nat. Het laatste herfstseizoen dat te koud is verlopen dateert alweer van 2010. Het kan een soort trend zijn die we ook tijdens het voorjaar steeds vaker zien, grofweg in april/mei: meer invloeden van hogedruk tijdens een zogenaamd overgangsseizoen. Met een vastgeroest stromingspatroon.

De echte herfst duurt gevoelsmatig natuurlijk nog een tijdje, maar toch zien we al duidelijke signalen op de weerkaarten tevoorschijn komen. Op de weerkaart hierboven staat de verwachte afwijking luchtdruk weergegeven. Die is betrekkelijk laag boven Europa, maar vermoedelijk is hierbij sprake van een bredere gordel van lagedruk die zich uitstrekt vanaf Groenland/IJsland tot aan het Middellandse Zeegebied. Ten oosten van deze zone waait een zuidelijke hoogtestroming met de aanvoer van warme lucht, terwijl aan de westzijde ervan een veel koudere noordelijke stroming staat. Daar tussenin ontwikkelt zich een zogenaamd 'gradiëntloos gebied', een zone met weinig dominante stromingen en dus ook doorgaans weinig wind. De kans is groot dat wij daarin terecht komen.

Binnen dit grootschalige lagedrukgebied bevinden zich waarschijnlijk meerdere kleine kernen die soms de buienactiviteit verhogen, maar de tijd van veelvuldig zware buien lijkt voorlopig voorbij. Ook verregende dagen zijn voorlopig niet aan de orde. Het weerbeeld oogt de eerste helft van september licht wisselvallig met van tijd tot tijd een paar buien of wat regen, maar ook zeker zonnige dagen waarop de temperatuur stijgt naar 20 tot 25 graden. Hieronder zien we de verwachte afwijking van de neerslag voor West-Europa, deze week versus volgende week (t/m 4 september). Daarin is goed te zien dat we voorlopig niet met een langdurige droge periode te maken krijgen.

De gemiddelde temperatuur duikelt begin september wel omlaag, maar dat lijkt niet zozeer met een sterk veranderende luchtsoort (bijvoorbeeld uit het hoge noorden) samen te hangen. Zoals gezegd bevinden we ons waarschijnlijk in een zone met weinig wind en daarin kunnen de langer wordende nachten al stevig afkoelen. De blauwe kleuren op het temperatuurkaartje hieronder komen waarschijnlijk vooral op conto van de nachten, die soms al best eens waarden kunnen brengen van om en nabij de 5 graden. Zeker wanneer we ons in van origine vrij koude lucht bevinden en de wind 's nachts onder een heldere hemel wegvalt. Zelfs vorige week hebben we in dergelijke situaties al minima van lokaal 7-8 graden gezien. De hoogtekaart daaronder laat een duidelijk toenemende invloed van hogedruk zien boven het Europese continent vanaf 5-7 september.

Aan die potentieel koude nachten hangt uiteraard ook een mistkans vast. Dat kan grondmist zijn, een soort deken die 's ochtends vroeg over het landschap ligt en na zonsopkomst spoedig verdwijnt. Maar dat kan ook zomaar al eens een keer echte dikke mist zijn die zich niet zomaar laat verdrijven. Afhankelijk daarvan komt de middagtemperatuur wel al dan niet op een aangenaam niveau uit. 

De signalen voor warmer weer dan gemiddeld zien we half september wat prominenter in beeld komen. Dit kan meerdere oorzaken hebben en één daarvan is het naderen van ex-tropische stormen of ex-orkanen vanaf de Atlantische Oceaan. Deze stormen zijn afkomstig uit oostelijk Amerika, steken de oceaan over (indien ze door de straalstroom worden opgepikt) en kunnen bij ons zowel positieve als negatieve invloed uitoefenen op het weer. Wanneer zo'n lagedrukgebied stagneert en west van ons blijft hangen, steekt een zuidelijke stroming op met een aanvoer van warmere lucht. Dat kan half september gemakkelijk dagen met 25 tot zelfs lokaal nog 30 graden opleveren. De gemiddelde temperatuur ligt overdag echter rond 17 graden en tijdens de nachten is dat een graad of 9.

In geval van buien levert dat met name aan zee soms grote hoeveelheden neerslag op. Het zeewater is namelijk relatief warm en de bovenlucht kan snel afkoelen in september, waardoor er zogenaamde kustconvergentie ontstaat. Toch zit dat momenteel niet echt in de weerkaarten. Het blijft over het algemeen rustig met vaak weinig wind en geregeld ruimte voor de zon. Genieten van fraaie ochtenden met grondmist, in eerste instantie nog bloeiende heide en mooie kleuren rond zonsopkomst zal veelvuldig mogelijk zijn de komende periode.

Heb je een camera en maak je vaak mooie beelden? Laat jouw foto's ons dan zien door ze hier in te sturen!

Foto omslag: Ton Wesslius