Lezers stellen ons nu en dan vragen over astronomie gerelateerde onderwerpen. Een van die vragen is: Wat is zwaartekracht? Hieronder ons antwoord.

Zwaartekracht is een fundamentele kracht in het universum die objecten met massa naar elkaar toe trekt. Het is de kracht die ervoor zorgt dat we op de aarde blijven staan en dat planeten om de zon draaien.

Isaac Newton wordt vaak genoemd als de ontdekker van de zwaartekracht. In de 17e eeuw stelde Newton dat elke massa in het universum een aantrekkingskracht uitoefent op andere massa's. Dit staat bekend als de zwaartekrachtwet van Newton. Deze wet zegt in simpele bewoording: hoe groter de massa en hoe dichter de objecten bij elkaar staan, hoe sterker de zwaartekracht.

Hoewel Newtons zwaartekrachtwet een goede benadering geeft, biedt Albert Einsteins algemene relativiteitstheorie een diepgaander inzicht. In 1915 introduceerde Einstein het idee dat zwaartekracht geen echte kracht is, maar een kromming van de ruimtetijd veroorzaakt door massa en energie.

Ruimtetijd

Ruimtetijd is een concept uit de relativiteitstheorie van Albert Einstein dat de drie ruimtelijke dimensies (lengte, breedte, hoogte) en de tijdsdimensie combineert in een vierdimensionale structuur. In deze theorie wordt ruimte en tijd niet als afzonderlijke elementen gezien, maar als verweven in een enkel continue "doek" die door massa en energie kan worden vervormd.

Volgens Einstein beïnvloeden objecten met massa de ruimtetijd om hen heen, waardoor deze kromt. Dit wordt vaak geïllustreerd met een zwaar object op een uitgerekt stuk stof: het object veroorzaakt een deuk in het stof, en kleinere objecten rollen naar het grotere object toe. Zo bewegen planeten en andere hemellichamen langs de krommingen in de ruimtetijd veroorzaakt door grotere massa's zoals sterren en planeten.

Gravitationele tijdvertraging

Een fascinerend gevolg van de algemene relativiteitstheorie is gravitationele tijdvertraging. Dit fenomeen beschrijft dat tijd langzamer verstrijkt in sterkere zwaartekrachtsvelden. Dit effect is bijvoorbeeld gemeten rond en op de aarde. Op de top van Mount Everest gaat de tijd net iets sneller dan aan de voet van de berg, omdat je daar dichter bij de massa van de aarde zit. De afwijking is minimaal maar bijvoorbeeld GPS-systemen moeten hier wel rekening mee houden.

Wij zijn het in ons dagelijks leven nauwelijks bewust, maar zwaartekracht beïnvloedt vrijwel alles in het universum. Van het vallen van een appel uit een boom tot de banen van de planeten in ons zonnestelsel, zwaartekracht is altijd aan het werk. Enkele belangrijke bewijzen en toepassingen van zwaartekracht zijn:

• Baanbewegingen: Astronomen gebruiken de wetten van Newton en Einstein om de banen van planeten, manen en satellieten te voorspellen.
• Zwarte gaten: Deze extreem compacte objecten met een immense zwaartekracht geven ons inzicht in de limieten van de algemene relativiteitstheorie.
• Kosmologie: Zwaartekracht speelt een cruciale rol in de vorming en evolutie van sterrenstelsels, sterren en het universum zelf.

Lees ook:

Zwarte gaten

Hoe groot is de kans op buitenaards leven?

Waarom willen we naar Mars?

Reizen naar de maan

Wat is het nut van ruimtevaart?