Zonnecyclus: maximum bereikt

Zonnecyclus: maximum bereikt

Raymond Klaassen
Raymond Klaassen 12 december 2024 08:58 uur
Laatste update: 12 december 2024 09:36 uur
De zonnecyclus is een cyclus van zo'n 11 jaar met een maximum en een minimum. Het zonnemaximum van de huidige cyclus is nu bereikt.

Als we naar data kijken van NASA heeft het er alle schijn van dat de zon in haar cyclus in de maximale activiteit zit of zelfs heeft gehad. Daarmee lijkt het er op dat het maximum van zonnecyclus 25 iets eerder valt dan astronomen hadden verwacht. Tevens is de cyclus rond het maximum actiever dan eerder verwacht. Het exact peilen van het maximum en minimum is niet mogelijk omdat de cyclus van de zon ook niet exact is. Gemiddeld duurt de zonnecyclus 11 jaar, maar dat kan per cyclus maanden variëren. 

Rond het zonnemaximum is de zon erg actief. Er zijn dan meerdere uitbarstingen aan het zonneoppervlak waarmee elektrisch geladen deeltjes het heelal in werden gestuwd. Wanneer een dergelijke uitbarsting richting de aarde is gekeerd kan dat tot een verhoogde activiteit van het noorderlicht leiden. 

De zonneactiviteit wordt gemeten aan de hand van het aantal zonnevlekken op het zonoppervlak. Zonnevlekken zijn donkere, relatief koele gebieden op de zon die ontstaan door intense magnetische activiteit.  De temperatuur van een zonnevlek ligt grofweg tussen 3200 en 4200 graden celsius. Het oppervlak van de zon is zo'n 5500 graden celcius en dus veel warmer.

Tijdens het zonnemaximum zijn er meer zonnevlekken en is de zonnestraling intenser. We zien ook een hogere zonneactiviteit zoals zonnevlammen. Deze zonne-uitbarstingen lanceren geladen deeltjes (elektronen en protonen) de ruimte in. Dit noemen we ook wel een zonnewind.

Zo worden uitbarstingen op de zon ingedeeld

Zonne-uitbarstingen, ook bekend als zonnevlammen, worden geclassificeerd op basis van hun helderheid in het röntgenbereik. Deze classificatie is als volgt:

X-Klasse: Dit zijn de krachtigste zonnevlammen. Ze kunnen een grote uitstoot van coronamassa (CME's) veroorzaken, die bijvoorbeeld het ruimteweer aanzienlijk kunnen beïnvloeden en communicatie- en navigatiesatellieten kunnen verstoren.

M-Klasse: Dit zijn middelgrote zonnevlammen. Ze kunnen kleinere uitstoten van coronamassa veroorzaken en hebben soms een merkbaar effect op de aarde, zoals poollicht.

C-Klasse: Deze zijn kleiner en hebben meestal weinig merkbare effecten op de aarde.

Er zijn ook nog uitbarstingen Van A en B klasse, maar die zijn zo klein dat ze geen merkbaar effect op de aarde hebben en alleen met speciale apparatuur worden gedetecteerd.

Elke klasse heeft een tien keer grotere uitstraling dan de voorgaande, dus een X-klasse vlam is tien keer intenser dan een M-klasse, enzovoort. Binnen elke klasse wordt verder onderscheid gemaakt met een numeriek achtervoegsel (bijvoorbeeld X1, X2, enz.), waarbij hogere nummers sterkere uitbarstingen aangeven.

Zonuitbarsting op 7 augustus 2023

Wanneer uitbarstingen op de zon naar de aarde zijn gericht, neemt de kans op noorderlicht toe. Omdat er meer krachtige uitbarstingen mogelijk zijn tijdens het zonnemaximum neemt ook de kans op noorderlicht op lagere breedte toe en is het soms in Nederland zichtbaar.

Op de foto boven dit artikel is de sterkste uitbarsting van de zon te zien van deze cyclus. Op 3 oktober 2024 zond de zon een sterke zonnevlam uit, geclassificeerd als een X9.0-vlam. Meer beelden van deze uitbarsting kan je hier zien op de site van NASA.

Het laatste zonnemaximum in de vorige cyclus, genaamd Zonnecyclus 24, vond plaats in juli 2014. Het daaropvolgende minimum van deze cyclus vond plaats in december 2019. Na het minimum begint de zonneactiviteit weer toe te nemen en het zonnemaximum van de huidige cyclus, Zonnecyclus 25, is dus nu bereikt en kan nog even aanhouden.

Zonnecyclus en klimaatveranderingen

Er wordt soms gesuggereerd dat de zonneactiviteit ook een relatie heeft met de klimaatverandering en dat er een verband is met het opwarmen van de aarde. Wetenschappers onderzoeken deze relatie, maar de algemene consensus is dat er geen aantoonbare relatie is en dat de opwarming die door de mens wordt veroorzaakt veel groter is.

Zonnecyclus en koude winters in West-Europa

Er is enige wetenschappelijke discussie en onderzoek geweest naar mogelijke verbanden tussen koude winters in West-Europa en de zonnecyclus, maar de resultaten zijn niet eenduidig en er is geen duidelijke consensus over dit onderwerp.

Klimaatwetenschappers zijn het erover eens dat de dominante factoren die het weer en klimaat in een bepaald gebied beïnvloeden, zoals West-Europa, complex en divers zijn. Deze factoren omvatten zeeoppervlaktetemperaturen, oceaanstromingen, luchtdrukpatronen en luchtmassa's. Hoewel de zon een belangrijke invloed heeft op het klimaat op aarde, spelen andere factoren een grotere en meer directe rol in de bepaling van de winterse weersomstandigheden en temperaturen in West-Europa. De zonnecyclus wordt daarom niet meegenomen in de winterverwachting.

Foto boven artikel: NASA

Neerslagverwachting Harmonie

Bekijk hieronder de neerslagverwachting van het Harmonie weermodel voor de komende 48 uur. Meer weerkaarten bekijken doe je op I'm Weather

Files en vertragingen