De aarde draait om de zon in een niet cirkelvormige baan. Daarnaast draait de aarde om haar eigen as. Die as staat niet loodrecht maar is enigszins gekanteld. Deze twee gegevens zorgen ervoor dat wij seizoenen kennen en dat het aantal minuten dat de zon boven de horizon staat niet altijd gelijk is.

Als je van een afstand naar de zon en de aarde zou kunnen kijken dan kan je zien dat als de zomer begint, de zon op de meeste noordelijke positie staat ten op zichte van de evenaar. Dit komt omdat het noordelijk halfrond naar de zon gekeerd staat als gevolg van de gekantelde aardas. Voor het noordelijk halfrond betekent dit dat de zon het langst boven de horizon zichtbaar is. We spreken dan van de langste dag, de zon heeft zijn zomerpunt bereikt.

Als de zon het zonnepunt heeft bereikt spreken we ook van de zomerzonnewende. Vanaf de aarde gezien gaat de zon nu weer zuidwaarts bewegen en worden de dagen korter. Wanneer de zon loodrecht boven de evenaar staat vangt de herfst of de lente aan. Wanneer vanaf aarde gezien de meest zuidelijke positie wordt bereikt start de winter op het noordelijk halfrond. Dit wordt de winterzonnewened genoemd.

Voor het zuidelijk halfrond lopen de seizoenen logischerwijs precies contra. Vandaag begint daar de winter.

De zomerzonnewende vindt meestal plaats op 21 juni, maar niet altijd. Het tijdstip is sowieso altijd anders en dat heeft te maken met de al eerder genoemde twee zaken: de baam van de aarde en de gekanelde as. Volgend jaar (2020) bijvoorbeeld start de zomer op 20 juni om 23:44. 

Voor klimatologen is het heel onhandig dat de zomer steeds op een ander moment begint. Zo kan je niet makkelijk cijfers vergelijken en statisitieken bijhouden. In 1780 zijn door de Societas Meteorologica Palatina daarom de meteorologische seizoenen bedacht die altijd op de eerste van de maand beginnen en precies drie maanden lang zijn.

Een Nederlandse zomer kenmerkt zich door wisselende weersomstandigheden. We kennen natte zomers en droge zomers, warme zomers en koele zomers. Dit heeft alles te maken met het gematigde maritieme klimaat waarin wij leven. In een dergelijk klimaat heeft de zee een grote invloed op het weer. Wij merken die invloed sterk met westelijke stromingen. Het weerbeeld is dan vaak wisselvalliger en minder warm. Met een oostelijke stroming speelt juist het Europees continent een belangrijke rol. Droog en warm weer is dan in de zomer een logisch gevolg als de landmassa sterk is opgewarmd..

Verandert de stroming tijdens de zomer vaak dan zal ook het weerbeeld meeveranderen. Bij minder wisselingen kunnen we ook een lange periode van warm en droog weer hebben, of juist een aanhoudende wisselvallige periode.

Volgende week beleven we de eerste volle astronomische zomerweek van 2019. De weerkaarten laten een zeer heet scenario zien. In ons artikel Hitteweek op komst kunt u onze verwachting lezen voor volgende week.