Ondanks dat de novembermaand in het noorden van Europa aan de milde kant was, wist eind november een portie zeer koude lucht vanaf de Noordpool zich uit te spreiden over de Scandinavische landen. Het gevolg was dat eind vorige maand opeens zeer lage temperaturen werden gemeten. De winter was plotseling toch ingevallen in Noord-Europa en is voorlopig ook niet van plan om te wijken.

Eerder in november bleef zeer strenge vorst beperkt tot enkele gebieden in Lapland, maar vanaf 25 november werd in grote delen van Scandinavië flinke vorst gemeten. Ook in het uiterste zuiden van Noorwegen en Zweden waar eind november en begin december winterweer nog absoluut geen zekerheidje is. Rond Oslo en Stockholm werd soms al 10 tot 15 graden vorst gemeten, maar nog kouder was het iets meer het (ruige) binnenland in waar soms dagen achter elkaar temperaturen van -30 tot ruim -35 graden gemeten werden.

Dat winterkou in het zuiden van Scandinavië niet vanzelfsprekend is, blijkt wel als we terugkijken naar de weerdata van de afgelopen jaren. Een vergelijkbaar koude start van december vinden we pas in 2012 en in 2010. Alle andere jaren kwam in bijvoorbeeld het midden van Zweden, maar ook in steden als Oslo en Stockholm de temperatuur nog regelmatig ruim boven nul uit. Een uitschieter in de dubbele cijfers is zelfs niet zeldzaam gebleken. 

De komende dagen staat er nog meer koud winterweer op het programma. Dat is bijvoorbeeld goed te zien als we kijken naar de verwachting voor Oslo, Stockholm, maar ook een plaats als Malung (midden Zweden) of Hamar. Helemaal koud is de verwachting voor Kvikkjokk in het noorden van Zweden waar begin volgende week de temperatuur nauwelijks boven de -30 graden uitkomt.

Oorzaak van het zeer koude weer is de aanwezigheid van een standvastig hogedrukgebied boven Scandinavië en het noordwesten van Rusland. Lagedrukgebieden blijven op ruime afstand en dus is er over het algemeen weinig wind en al helemaal geen aanvoer van warme luchtmassa's vanaf de Atlantische Oceaan. De koude lucht die eind vorige maand is komen afzakken vanaf de Noordpool komt dus helemaal tot rust. Met een zon die niet of nauwelijks boven de horizon uitkomt, wordt het eigenlijk alleen maar kouder en kouder. De reeds aanwezige koude lucht wordt dus alleen maar nog kouder. Pas volgend weekend lijkt het hogedrukgebied wat in kracht af te nemen waardoor lagedrukgebieden de koude lucht wat kunnen verdrijven. Misschien dat de temperatuur in laaggelegen gebieden volgend weekend heel voorzichtig iets boven nul uitkomen.

Als gevolg van het koude winterweer zijn veel wintersportgebieden in Noorwegen, Zweden en Finland al open. Dat is overigens niet heel uitzonderlijk, maar de lokale bevolking kan dit keer echt goed uit de voeten op echte sneeuw en bij temperaturen die dus flink onder nul liggen. Ook de liefhebbers van de schaatssport (en die zijn er zeker in de Scandinavische landen) zijn er al mogelijkheden. Er is voldoende ijs aanwezig en op veel plaatsen is de ijslaag al dik genoeg om grote groepen schaatsers veilig over het ijs te laten gaan. Het ijs is zelfs zo dik dat zonder probleem borstelwagens het ijs op kunnen om een mooie baan uit te zetten.