Extreemweerperiode in Bangladesh ontwaakt

Een onderbelicht tornadoseizoen

Van onze weerman

Wilfred Janssen
Extreemweerperiode in Bangladesh ontwaakt

Extreemweerperiode in Bangladesh ontwaakt

Wilfred Janssen
Wilfred Janssen
Wilfred Janssen 2 april 2019 09:59 uur
Laatste update: 2 april 2019 13:03 uur
Het voorjaar vordert in Bangladesh. Niet de periode waar de lokale bewoners naar uitkijken, want april betekent de start van een korte en zeer heftige periode met regelmatig extreme onweersbuien. In de loop van mei wordt het er weer rustiger.

Tornadoseizoen Bangladesh en de Bengalen van start

Elk voorjaar weer, vlak voor de start van de zomermoesson, vrezen de inwoners van Bangladesh gedurende een periode van ongeveer 6 weken voor de extreme onweersbuien die het land teisteren. Dit gebeurt meestal vanaf het begin van april tot en met ongeveer de helft van mei, de periode voordat de zomermoesson de kop op steekt. In deze periode trekken zeer regelmatig zeer zware onweersbuien van het type supercell over delen van Bangladesh. Deze buien laten niet zelden een spoor van vernieling achter door extreme regenval, zeer zware windstoten, gigantische hagelstenen en tornado's.


Verhoudingsgewijs meer tornado's dan in de USA

Wereldwijd staat het centrale deel van de Verenigde Staten juist bekend om het voorkomen van tornado's vanaf de tweede helft van april tot laat in juni. Dit gebied heet daarom ook niet voor niets 'Tornado Alley'. Dit beroemde Amerikaans tornadogebied is ongeveer zo groot als heel Centraal-Europa, terwijl Bangladesh ongeveer slechts twee keer groter is dan de Benelux. Het gebied in Bangladesh en de Bengalen waarin de omstandigheden vaak gunstig zijn voor tornado's is zelfs kleiner dan Nederland.

Jaarlijks komen er in Bangladesh en in de Bengalen meer dan 25 tornado's voor, waarvan veruit de meeste binnen een maand. In deze korte periode vallen er in Bangladesh meer doden als gevolg van het weer dan in heel de Verenigde staten in een heel jaar!

Explosieve cocktail

Warme en vochtige lucht vanaf zee, de straalstroom en onstabiele lucht vanuit het westen. Het levert een explosieve cocktail op.

In de loop van het voorjaar, meestal zo rond het begin van april, warmt het vasteland van Noord-India sterk op waardoor lagedrukgebiedjes ontstaan. Deze lagedrukgebiedjes zorgen voor een zuidenwind in Bangladesh en met die zuidenwind stroomt zeer warme en zeer vochtige lucht vanaf de Golf van Bengalen over de vlakte van rivier de Ganges uit. 

Onder invloed van het Himalayagebergte stroomt een vrij droge maar extreem onstabiele luchtlaag boven de Indiase hoogvlakten oostwaarts over de zeer warme en vochtige lucht in het dal van de Ganges. Ook zorgen de bergen in de Himalaya ervoor dat zowel de polaire als de subtropische straalstroom regelmatig boven Bangladesh liggen in deze tijd van het jaar. Hierdoor waait er op hoogte vaak een enorm krachtige westenwind, terwijl vlak bij de grond een zuidenwind overheerst. De verschillen in windrichting en -snelheid worden windschering genoemd. Deze krachtige windschering is een belangrijk fenomeen voor het voorkomen van de intense buien.

De zeer warme en vochtige lucht in het rivierdal, gevangen onder een zeer onstabiele drogere luchtlaag en de combinatie met de krachtige windschering vormen een zeer explosieve cocktail. Een 'perfect' milieu voor het laten ontstaan van de meest extreme vorm van buien op onze planeet.

"Geladen geweer"

Wanneer alles samenvalt dan kan een enorme bui ontstaan, zoals deze supercell op 9 mei 2018. Bron: Modis

Voor het ontstaan van de extreme buien moet de zeer warme en vochtige lucht nabij de grond door weten te dringen richting grotere hoogtes, waar het vervolgens zonder enige weerstand tot grote hoogte verder kan stijgen: het ontstaan van enorme stapelwolken. Dit gebeurt wanneer één van de lagedrukgebiedjes vanuit Noord-India langs de voet van de Himalaya oostwaarts koerst naar Myanmar. Droge lucht uit Noord-India probeert de lichtere vochtige lucht te ondersnijden, waardoor de vochtige lucht wordt gedwongen te stijgen. De plaats waar droge en vochtige lucht botsen, wordt een 'dryline' genoemd.

Je ziet dus dat de enorme stapelwolken niet zomaar ontstaan, maar juist een beetje hulp nodig hebben van bijvoorbeeld een dryline. Wanneer de zeer warme en vochtige lucht eenmaal vrijuit kan stijgen, is er geen houden meer aan. Dit soort situaties worden in de meteorologie vaak 'loaded guns' genoemd, oftewel 'geladen geweren'. Alles is aanwezig om het proces in gang te zetten, alleen de trekker moet nog worden overgehaald. De trekker is in dit geval dan het lagedrukgebiedje waar de dryline bij hoort.

Hagel grootste gevaar

Niet tornado's, maar juist de enorme hagelstenen vormen het grootste gevaar voor de inwoners van Bangladesh. Hagelstenen met een doorsnede van meer dan 10 centimeter zijn helemaal niet bijzonder in delen van dat land. Jaarlijks vallen meerdere tientallen doden door hagel. Veel mensen werken daar op het platteland en worden vaak overvallen door zo'n zware bui.

De dodelijkste hagelbui ooit geregistreerd was in het noorden van India op 22 april 1888, toen bijna 250 mensen werden gedood tijdens een bui met enorme hagelstenen. De zwaarste hagelsteen ooit officieel geregistreerd is meer dan een kilo (!!). Dit was op 14 april 1986 in de provincie Gopalganj in Bangladesh. Tijdens deze hagelbui kwamen 92 mensen om het leven,


De meest heftige meteorologische gebeurtenis heeft ook in Bangladesh plaatsgevonden. Op 26 april 1989 zorgde een tornado tussen de plaatsen Daulatpur en Saturia voor ongeveer 1300 doden, waardoor deze tornado de dodelijkste tornado in de wereldgeschiedenis is. Helaas is het in Bangladesh meerdere keren voorgekomen dat er vele honderden doden vallen dankzij een tornado.

Neerslagverwachting Harmonie

Bekijk hieronder de neerslagverwachting van het Harmonie weermodel voor de komende 48 uur. Meer weerkaarten bekijken doe je op I'm Weather

Files en vertragingen