Op meerdere plaatsen op het noordelijk halfrond woeden enorme bosbranden. In de Verenigde Staten staan momenteel vooral in Oregon grote stukken bos in brand, in Siberië is al een stuk bos zo groot als half Nederland verloren gegaan aan natuurbranden. Beide regio's hebben de afgelopen jaren iets gemeen: hardnekkige droogte.

De rook die vrijkomt bij deze enorme branden zorgt voor overlast. In de Siberische stad Jakoetsk hebben veel mensen flinke luchtwegklachten door soms giftige dampen en zelfs het vliegveld wordt van tijd tot tijd gesloten. In de Verenigde Staten treken grote rookpluimen over vooral het noordelijk deel. Zelfs tot in New York is het goed waarneembaar.

De branden in Siberië zijn inmiddels extreem wijdverspreid. Dit komt naast aanhoudende droogte door het fenomeen dat grote branden 'hun eigen weer' creëren. Door de enorme hitte ontstaan luchtcirculaties waarbij de branden steeds worden gevoed met verse warme en droge lucht, wat de branden weer sterker maakt. Ook worden rookwolken soms zo groot, dat aan de toppen van de rookwolken complete onweersbuien ontstaan, meer uitleg daarover lees je hier. Door de droge lucht onder de bui bereikt de neerslag de grond niet, maar bliksem wel. Hierdoor ontstaan weer nieuwe brandhaarden.

Daarnaast worden door de sterke luchtstromen boven de branden smeulende delen meegevoerd tot ze ver van de brand weer op de grond terecht komen. In een zeer droog gebied levert dit ook weer nieuwe brandhaarden op. Omdat in Siberië door het zeer ruige landschap nauwelijks geblust kan worden, worden deze effecten steeds sterker. Ook in de VS zien we dit soort fenomenen terugkeren. Door betere brandbestrijding gelukkig wel in mindere mate.

De oorzaak van de bosbranden in de VS is een heel duidelijke: aanhoudende droogte. Afgelopen winter en lente is in het westelijk deel van de VS weinig neerslag gevallen, ook de zomer verloopt tot nu toe zeer droog. Vooral in de staten Devada, Utah, Arizona en Californië is de droogte zeer nijpend. Ook in delen van Oregon en Washington begint droogte inmiddels extreme vormen aan te nemen.

Vorig jaar kende de VS één van de heftigste bosbrandseizoenen sinds het bijhouden van bosbranden. Toen was in Colorado en delen van Oregon sprake van extreme droogte. Dit jaar is in zeker dertien staten (regionaal) sprake van extreme droogte en in veel gevallen zelfs exceptionele droogte. Kortom, het risico op zeer grote natuurbranden is er dit jaar nóg groter.

Voor een deel ligt de La Niña, periodiek kouder zeewater dan normaal in delen van de Stille Oceaan, van afgelopen winter en voorjaar ten grondslag aan de extreme droogte. Hogedrukgebieden hielden zich daardoor vaker op voor de Amerikaanse westkust, waardoor regengebieden vaak het Amerikaans vasteland niet haalden. Ook komende maanden lijkt weer sprake te zijn van La Niña, wat de situatie verder kan verergeren.

Niet alleen in de VS, ook in Siberië is de droogte extreem. Juni was in Siberië al de warmste en droogste in zeker 133 jaar tijd, ook juli verloopt tot nu toe fors warmer dan normaal en zeer droog.

Veel klimaatwetenschappers maken zich zorgen over de enorme branden in Siberië. Niet alleen komt bij de branden héél veel CO2 vrij, ook ontdooit permafrost waardoor weer andere gassen, zoals methaan, met grote hoeveelheden tegelijk in de atmosfeer terecht komen. Dit heeft een versterkende werking op het broeikaseffect, wat in de toekomst weer voor meer branden kan zorgen.

Ook vorig jaar heeft Siberië te maken gehad met ernstige bosbranden. Net als dit jaar lag ook toen aanhoudende droogte en zeer warm weer aan de basis van het uitbreken van de enorme branden.

Foto omslag: Matt Howard