Er staat qua weer een aangenaam weekend op de planning! Zaterdagochtend kan in het noordoosten en oosten nog een enkele bui vallen, maar verder schijnt de zon geregeld en het blijft droog. De middagtemperatuur loopt uiteen van 20 graden op de meeste stranden tot 24 graden in het zuiden. Daarbij waait nog altijd een zwakke tot matige noordwestelijke wind.

Ten zuiden van ons treedt echter al een verandering op in het weerbeeld. Vanuit Spanje steekt een bel met hitte de Pyreneeën over, waardoor het zondag in Frankrijk lokaal al 40 graden kan worden. Ook in Nederland lopen de temperaturen dan langzaam al op naar zomerse waarden van 25 tot 28 graden. De zon schijnt vrijwel ongehinderd en door de nabijheid van een hogedrukgebied valt de wind grotendeels weg.

In de nacht naar maandag komt het eerdergenoemde hogedrukgebied ten oosten van ons te liggen, waardoor de weg vrij komt voor die Spaanse hitte. Maandagochtend komt de grens van 20 graden op 1,5 km hoogte al tegen de Benelux aan te liggen en breidt zich overdag verder noordwaarts uit. Op een zonnige zomerdag mag je hier ten minste 15 graden bij optellen om de potentiële maximumtemperaturen aan de grond te berekenen. Er spelen echter nog enkele andere factoren een rol die niet onbelangrijk zijn, waardoor dat verschil nog wat verder kan oplopen.

Zo is de bodem inmiddels behoorlijk uitgedroogd. Daardoor kan instraling van de zon maximaal omgezet worden in warmte, in plaats van dat een behoorlijk gedeelte van die instraling in verdamping van vocht gaat zitten. Daardoor kan het theoretisch makkelijk nog eens 1-2 graden warmer worden dan in een dezelfde situatie waarbij recent nog buien zijn gevallen. Sommige weermodellen hebben best wat moeite om dit effect goed mee te nemen in de berekeningen. Enkele berekeningen onderschatten het, maar er zijn er ook die het juist wat overdrijven.

Op de kaart hierboven zien we dat delen van Zeeland, Zuid-Holland, Limburg en de Achterhoek / Twente momenteel het grootste neerslagtekort hebben. Of met name in die regio's de temperatuur uiteindelijk ook nog een fractie hoger kan uitkomen, zal moeten blijken.

Maandagmiddag zou je in het zuiden van Nederland gemakkelijk al 35 graden kunnen bereiken op de warmste plaatsen, in Zeeuws-Vlaanderen (waar de warmste bovenlucht op dat moment hangt) misschien al wel een graadje hoger. Bij De Bilt wordt op dit moment een maximumtemperatuur van om en nabij de 32 graden verwacht, wat de eerste landelijk tropische dag van dit jaar zou betekenen. Intussen wordt Frankrijk de oven in geschoven: daar kan het maandagmiddag regionaal 40 tot maar liefst 45 graden worden. Die luchtsoort stoomt daarna geleidelijk op richting ons land...

Een in kracht toenemende zuidoostenwind blaast dinsdag de warmste luchtsoort naar ons land. De temperatuur op 850 hPa stijgt dan naar 20-23 graden, in het noorden van Frankrijk mogelijk zelfs tot 25-26 graden. Daar worden maxima van ruim 40 graden dan vrij algemeen. Ook in het zuiden van België is een enkele 'veertiger' zeker niet uitgesloten. Nederland ligt dinsdagmiddag volgens de laatste inzichten nog iets verder bij de warmste lucht vandaan, maar dat levert alsnog extreme hitte op. Op veel stranden wordt het al tropisch warm met 30 tot 33 graden, in de duinen her en der nog flink hoger dan dat. Landinwaarts zijn temperaturen rond of boven 35 graden waarschijnlijk. In Zeeuws-Vlaanderen, Brabant en Limburg zijn waarden van 38 of 39 graden zelfs realistisch. Dit soort waarden hebben we sinds juli 2019 niet meer gehad. Bovendien kan het in stedelijke gebieden lokaal nog aanzienlijk warmer worden, maar daarbij gaat het natuurlijk niet om officiële temperaturen. Toch kunnen veel mensen dat wel zo ervaren.

Ook de nachten worden daarbij ronduit warm met minima tussen 18 en 22 graden, maar lokaal (zeker in stedelijke gebieden) hoger. De warmste luchtsoort passeert ons land nu naar verwachting op dinsdagavond. Maar let op: dat biedt ook nog wel wat onzekerheid. We spreken namelijk nog steeds over een termijn van drie tot vier dagen vooruit en dat betekent dat kleine verschuivingen voorlopig goed mogelijk zijn. Het hele zaakje is de afgelopen modelruns al iets versneld en wanneer het nog ~6 uur vlotter door zou doortrekken, met de warmste luchtsoort dinsdag rond 17-18 uur nabij ons land, dan vallen nóg hogere temperaturen niet uit te sluiten.

In het zuiden zou in dat scenario zomaar ergens de grens van 40 graden bereikt kunnen worden. In juli 2019 hadden we een soortgelijke situatie: ook toen hadden weermodellen aanvankelijk moeite met de timing van de heetste luchtsoort, maar toen kwam twee tot drie dagen van tevoren toch ineens de 40 graden in beeld. Zoiets valt nu opnieuw niet uit te sluiten. Maar ook met ruim 35 graden is het natuurlijk bijzonder warm.

Er schuilt dus nog wat onzekerheid in de timing van de warmste luchtsoort, maar dit er dan ook nog veel onzekerheid in de verschillende weermodellen die we gebruiken? Dat valt op zich mee. We zien wel wat detailverschillen tussen bijvoorbeeld ECMWF, GFS en ICON. De laatste twee berekenen duidelijk 40 graden in een deel van de Benelux op dinsdag, waar het Europese weermodel ietsje gematigder blijft met 33 tot 38 graden van noord naar zuid. Hierin kan ook het eerder vermelde bodemvocht (of juist het gebrek daar aan) een rol spelen in die extreem hoge temperaturen. Verder is de ervaring dat ECMWF vaak iets te laag zit op dergelijk hete zomerdagen. De waarheid zal ongetwijfeld ergens in het midden terecht komen.

Hieronder de temperatuurpluimen voor Zuid-Nederland, volgens ECMWF (1) en GFS (2):

Het koufront wordt nu ergens op woensdag verwacht. Afhankelijk van die timing kan het ook woensdag nog tropisch warm worden in de oostelijke regio's met 30 graden of meer. Elders lijkt de ergste hitte dan al verdreven. Mogelijk gaat dat gepaard met een paar stevige regen- en onweersbuien. De afgelopen dagen stond er nauwelijks een neerslagsignaal in de meeste berekeningen, maar voorzichtig verschijnen inmiddels meer tekenen dat het plaatselijk tot fiks onweer kan komen. We houden de komende dagen alles nauwlettend in de gaten!

Foto omslag: Marij Brouwers