Direct bij de start van het nieuwe jaar daalt de temperatuur op stratosfeerniveau (circa 30 km) sterk. Een koude bel lucht, die zich normaal boven de Noordpool bevindt schuift naar het zuiden en komt boven West-Europa uit. De temperatuur daalt hierdoor boven ons hoofd op het 10hPa niveau van circa -65 graden nu (vrijdagmiddag) tot -80 tot -85 graden op dinsdag 2 januari. Vanaf donderdag stijgt de temperatuur weer.

Deze zeer lage temperaturen komen maar zeer weinig voor boven onze omgeving. Maar als het zo extreem koud wordt kan het wel een bijzonder fenomeen opleveren, namelijk parelmoerwolken. Deze wolken zijn de afgelopen tijd al noordelijker van Nederland waargenomen en kunnen alleen ontstaan bij temperaturen rond -80 graden. Om meer te weten over het ontstaan van deze wolken lees je onze uitleg over parelmoerwolken.

Het afglijden van de koude bel wordt veroorzaakt doordat de polar vortex flink verstoord is. Deze band met hoge windsnelheden die als het ware de koude luchtbel op stratosfeerniveau gevangen houdt boven de Noordpool, is momenteel veel minder sterk dan normaal. Hierdoor vertoon het patroon onregelmatigheden en zien we dat warmere lucht op deze hoogte boven het noorden van Rusland probeert op te dringen naar de poolregio’s. Hierdoor wordt de koude luchtbel weggeduwd.

Als dit daadwerkelijk doorzet kan dit leiden tot een Sudden Stratospeheric Warming (SSW), maar dat hoeft niet. Het kan ook slechts een tijdelijke kleine opwarming zijn. De grote vraag blijft of de winden op dit niveau daadwerkelijk omslaan en de zonale wind negatief wordt. Dit werd voor kort nog voorzien, maar in de laatste run van het Europees model is dat signaal weer verdwenen.

de komende periode wordt er wel een negatieve AO-index verwacht. Dit betekent dat de luchtdruk boven de Noordpool hoger is dan gemiddeld. Bij een negatieve AO-index is kans op kouder weer in onze contreien groter. 

Dus of die SSW gaat komen blijft een vraag. Laten we daarom eerst hopen of er begin volgende week mooie opklaringen komen zodat we misschien wel wat prachtige parelmoerwolken kunnen spotten.

Foto boven artikel: Jim Murray, Schotland