Parelmoerwolken zijn stratosferische wolken die op zeer grote hoogte voorkomen. Het voorkomen van deze wolken boven Nederland is zeldzaam, maar het gebeurde dit jaar toevallig al een keer eerder. Voor deze wolken moet de lucht op ongeveer 25 kilometer extreem koud zijn. De komende dagen koelt deze luchtlaag boven ons land flink af, dus wie weet krijgen we de stratosferische wolken nog een keer te zien.

Een voorwaarde voor het ontstaan van parelmoerwolken is dat er zeer koude lucht aanwezig is waarin temperaturen kouder dan -75 graden worden gemeten. De komende dagen komt een grote bel met zeer koude lucht op grote hoogte (ongeveer 25 kilometer) richting het zuiden van Scandinavië en delen van West-Europa. In deze bel met koude lucht ligt de temperatuur op de koudste plaatsen beneden de -80 graden. Of de lucht hoog boven ons daadwerkelijk koud genoeg gaat worden voor het laten ontstaan van stratosferische wolken is nog de vraag, maar onmogelijk is het niet

Afgelopen februari, toen bij ons voor het eerst sinds 1996 de stratosfersiche wolken waren te zien, was de bovenlucht ook erg koud. Via een ballonoplating registreerde het KNMI in De Bilt zelfs temperaturen beneden -80 graden, uitzonderlijk laag voor de stratosfeer op het noordelijk halfrond. Zo koud wordt het nu waarschijnlijk niet, maar we komen wel in de buurt als we het GFS model mogen geloven.

De meeste kans om de stratosferische wolken te zien maak je maandag een half uur tot een uur na zonsondergang. Hou dan de noordwestelijke hemel in de gaten houden. Wanneer het zonlicht ons niet meer bereikt, kan het nog wel de wolken hoog in de atmosfeer belichten en is er een kansje dat je de bijzondere wolken kan zien. De zon gaat iets voor half vijf onder in Nederland, dus de meeste kans om iets te zien heb je rond een uur of vijf in de middag.

is het dinsdagochtend voor zonsopkomst ook nog helder bij jou in de buurt dan zou je het ook nog even kunnen proberen. De stratosfeer is dan nog steeds zeer koud.

In het zomerseizoen komen er wel eens lichtende nachtwolken voor. Dit zijn flinterdunne golfvormige wolken die zich op een hoogte van 80 tot 90 kilometer bevinden en gedurende de hele nacht zichtbaar kunnen zijn aan de noordelijke horizon. Deze wolken zien er niet alleen anders uit dan de parelmoerwolken, maar hebben ook nog eens een andere samenstelling. De lichtende nachtwolken bestaan uit waterdruppeltjes die condenseren op stof van bijvoorbeeld meteoren. Parelmoerwolken ontstaan doordat de lucht zo koud is, dat het beetje waterdamp dat er nog aanwezig is, direct overgaat tot een ijskristalletje. Hieronder een voorbeeld van lichende nachtwolken:

Sterk op parelmoerwolken lijken iriserende wolken. Ook deze wolken laten parelmoertinten zien als gevolg van zonlicht dat breekt in regendruppeltjes of ijsdeeltjes. Er zijn echter twee grote verschillen. In het geval van iriserende wolken is de zon nog boven de horizon en de wolken zitten veel en veel lager, ver onder het niveau van de stratosfeer. Iriserende wolken zoals hieronder zijn ook prachtig maar een stuk minder zeldzaam.