Wat is het toch heerlijk om tijdens een hete dag de airco aan te zetten om lekker af te koelen. Mocht je geen airco hebben, dan heb je vast weleens gedacht ‘had ik er maar één’. Echter blijkt uit recent onderzoek dat airco’s een behoorlijke bijdrage leveren aan het opwarmen van de stad. Dit probleem zal in het opwarmende klimaat alleen maar groter worden. 

Aan de basis van deze nieuwe inzichten ligt het afstudeeronderzoek van Arjan Willemse. Daarin focuste hij zich, samen met Wageningen University and Research, op het effect van airco’s op de buitentemperatuur. Het onderzoek richtte zich met name op de extreme hete 24 juli 2019 in Amsterdam. Airco’s draaiden deze dag op volle toeren. Daarnaast is ook gekeken naar het toekomstige effect van klimaatverandering op het opwarmen van de stad door airco’s.

Dat airco’s de omgeving opwarmen klinkt misschien wat tegenstrijdig, maar het is toch echt wat er gebeurt. Een airco zuigt lucht van buiten aan en koelt deze, voordat de gekoelde lucht weer het gebouw ingeblazen wordt. Dit proces kost energie en, nog belangrijker, er komt warmte bij vrij. Deze warme lucht wordt door een airco naar buiten geblazen, waardoor de buitenlucht opwarmt. 

Airco’s warmen de buitenlucht dus op. Uit het onderzoek blijkt dat het effect van airco’s op de buitentemperatuur overdag relatief klein is. Afbeelding 1 laat de toename in temperatuur zien door airco’s in Amsterdam om 16.00 lokale tijd. Uit dit figuur blijkt dat met name in het centrum van de stad en ten oosten daarvan, de temperatuur één tot lokaal anderhalve graad hoger ligt in een situatie met airco’s, in vergelijking met dezelfde situatie zonder airco’s.

De hogere temperatuur in het centrum komt doordat gebouwen daar dicht op elkaar staan. Hierdoor wordt in een relatief klein gebied veel extra warmte van binnen naar buiten gepompt door de airco systemen. De toename ten oosten van het centrum komt door het feit dat de wind (aangegeven met de zwarte pijlen) de warmte richting het oosten blaast. 

Afbeelding 2 laat de situatie gedurende de nacht zien. In een groot deel van het centrum van Amsterdam ligt de temperatuur door airco’s 2 tot 2,5 graden hoger dan in dezelfde situatie zonder airco’s. Concreet bekent dit dus dat met name airco’s in grote steden ervoor zorgen dat gedurende de nachten de temperatuur veel minder daalt.

Doordat er ‘s nachts amper wind is, blijft alle hitte dicht bij de grond hangen, waardoor de stad de warmte van de airco’s moeilijk kwijt kan. Daarmee zullen de welbekende plaknachten door airco’s nóg plakkeriger worden. Stel, het is tijdens een warme nacht 20 graden zonder airco’s, dan kan het dus 22,5 graden blijven met de airco’s aan in delen van de stad.  

Uit het onderzoek blijkt verder dat klimaatverandering een belangrijke rol speelt in het opwarmen van steden door airco’s. In het meest ongunstige scenario warmt een stad nog bijna 3 graden meer op door airco’s in vergelijking met een situatie zonder airco’s voor eenzelfde soort hittegolf in 2050. Op 24 juli 2019 werd het 37 graden in Amsterdam, terwijl het buiten de stad 35 graden was. Door het effect van airco’s en de doorgaande opwarming van het klimaat kan het in 2050 maar liefst 40 graden worden onder dezelfde omstandigheden.

Door het warmere klimaat zal er echter ook meer vraag/behoefte zijn naar airco’s, waardoor meer gebouwen voorzien zullen worden van deze systemen. Doordat er dan meer airco’s zijn die de buitenlucht doen opwarmen, ontstaat er een zichzelf versterkend effect. Airco's zorgen voor meer warmte, dus kopen we meer airco's en dus neemt de opwarming van de stad nog verder toe.

Je kunt beredeneren dat warmte buiten niet zo erg is, want de airco zorgt voor een koel huis of koel kantoor. Tot op zekere hoogte is dat inderdaad zo. De werkelijkheid is echter dat airco's lang niet elk huis of elke slaapkamer gaan voorzien van koele lucht. De ruimtes die de koeling niet krijgen zullen dus extra warm worden.

Deze warmte veroorzaakt bij de mens hittestress. Hittestress is niet alleen dat we sneller geïrriteerd zijn op warme dagen. Het is ook de stress die je organen in je lichaam ervaren. De hartslag gaat omhoog, warmte wordt slecht afgevoerd, de bloedruk kan omhoog, etc. Uiteindelijk kan het lichaam overbelast raken met in het ergste geval falen van organen als gevolg. Extreme warmte dient daarom zoveel mogelijk voorkomen te worden, zeker in de nacht. Dat is namelijk het moment waarop het lichaam zou moeten herstellen van de warmte die het overdag ervaren heeft.

Kortom, om de stad ook in de toekomst leefbaar te houden is het een beter idee om een andere manier van verkoeling te zoeken dan een airco aan te schaffen. Zonwering, begroeiing aanbrengen op platte daken en goede isolatie kunnen ervoor zorgen dat huizen enkele graden koeler blijven. Ook is het belangrijk om op het juiste moment van de dag ramen en deuren te openen en te sluiten. Pas in de nacht en vroege ochtend kun je de warmte goed kwijt.