In vrijwel alle landen in de wereld lag de gemiddelde temperatuur ver boven de normaal van 1951 tot 1980. Op het noordelijk halfrond waren de afwijkingen het grootst, met in Siberië en het Noordpoolgebied afwijkingen van 4 tot 10 graden! Een afwijking van ongeveer zes graden in Nederland zou betekenen dat in februari dezelfde temperaturen voorkomen als normaal bij ons in april.

De gevolgen van de hoge temperaturen zijn groot. Het leverde afgelopen winter in het Noordpoolgebied een recordtekort aan sneeuw en ijs op. In de komende zomer wordt dat verlies uiteraard nog veel groter. Doordat er minder sneeuw en ijs is, kan het zeewater in deze regio makkelijker en in een groter gebied opwarmen. Niet alleen de Arctische Oceaan vertoont hoge temperaturen, ook de andere oceanen laten maand op maand grote temperatuurafwijkingen naar boven zien. Het warme water geeft zijn energie aan de atmosfeer af en dat beïnvloedt de luchtstromingen. Dat leidt vervolgens tot bijvoorbeeld hevigere regenval in sommige delen van de wereld, en in andere regio's weer tot extreme droogte.

De oorzaak van de zeer hoge temperaturen is een optelsom van normale schommelingen in het klimaat (El Niño) en de opwarmende trend van het klimaat, die weer een gevolg is van menselijk handelen. In de tweede helft van 2015 en begin 2016 was sprake van een zeer sterke El Niño, wat inhoudt dat de zeewatertemperatuur in de oostelijke Stille Oceaan dan ver boven normaal is. Dit heeft ook zijn weerslag op de temperatuur van de lucht, niet alleen ter plaatse maar ook elders in de wereld. Een El Niño is daarmee sterk bepalend voor de uiteindelijke wereldwijde temperatuur. Vergelijken we de huidige piek met de piek in 1998, ten tijde van de vorige krachtige El Niño, dan zitten we nu 0,6 graden hoger.

Er worden door verschillende onderzoeksinstituten in de wereldwijd analyses gedaan naar de wereldwijde temperatuur. Ze gebruiken daarvoor metingen van weerstations aan de grond en op zee, maar ook satellieten. Eén van de instituten die analyse doet is de NASA en zij kwamen afgelopen zondag met hun analyse van februari 2016. Zij komen tot een gemiddelde temperatuurafwijking van 0,87 graden ten opzichte van de periode 1981 tot en met 2010 (en 1,35 graden ten op zichte van 1951-1980). Een ander toonaangevend instituut op dit gebied is de Japanse weerdienst. Zij kwamen afgelopen maandag ook tot de conclusie dat februari een grote sprong heeft gemaakt en veruit de warmste februarimaand van de laatste eeuwen was.

Hoewel het hoogtepunt van El Niño voorbij is, is de verwachting dat maart en april mogelijk nog een verdere stijging laten zien. De wereldwijde temperatuur reageert namelijk met enige vertraging op het afzwakken van El Niño. Voor de rest van het jaar worden minder grote afwijkingen verwacht. Dat betekent echter niet dat het klimaat dan afkoelt, alleen dat de invloed van El Niño op de temperatuur verdwijnt. De onderliggende opwarmende trend, momenteel 0,2 tot 0,3 graden per decennium, blijft gewoon doorgaan. De kans is daardoor nu al zeer groot dat 2016 wereldwijd het warmste jaar sinds de start van de metingen gaat worden.

Het mag duidelijk zijn dat de temperatuurextremen en de langjarige temperatuurstijging niet alleen bijzonder zijn voor klimatologen en meteorologen. Mensen in talrijke landen ondervinden de gevolgen hiervan, die overwegend negatief zijn. Het klimaatakkoord van 12 december 2015 in Parijs moet gaan leiden tot concrete acties die de opwarming moeten afremmen (mitigatie). Een bepaalde hoeveelheid opwarming is echter, wat we vanaf nu ook doen, onvermijdelijk. Daar horen ook grotere extremen bij. 

Belangrijkste doelstelling van het klimaatakkoord is om de wereldwijde temperatuurstijging ruim onder de 2 graden te houden ten opzichte van het pre-industriële tijdperk, en de ondertekenaars spraken af hun best te doen om op 1,5 graden uit te komen. 

De gemeten waarde van februari 2016 zit inmiddels al dicht bij deze limiet. Het akkoord dient daarom snel omgezet te worden in acties want het afremmen van de opwarming van de aarde is binnenkort niet meer genoeg om de doelstellingen te halen. Het blijft daarom heel belangrijk om niet alleen plannen te maken om de opwarming tegen te gaan, maar ook om regio's in de wereld voor te bereiden en aan te passen op de gevolgen van de opwarming (adaptatie).