Al enige tijd ligt een krachtig hogedrukgebied boven de wateren tussen IJsland en Noorwegen, maar tot op heden heeft deze winterse verdeling op kaart weinig kou gebracht. Er was namelijk geen serieus koude lucht voorradig in Europa. Doordat de hoogtestroming nu over lange afstand naar het noorden draait verandert dat beeld echter. Maritiem arctische lucht boven de noordelijke ijszee komt in beweging en bereikt ons zondag. Eerst vooral op hoogte, waardoor we aan de grond aanvankelijk nog niet veel merken van de koudere lucht. Toch koelt het wel degelijk fors af: zondag daalt de temperatuur rond anderhalve kilometer hoogte van 0 naar -7 tot -8 graden. Dan kun je tijdens een bui al snel de eerste sneeuwvlokken spotten!

Maandag is de luchtsoort tijdelijk wat minder koud, maar dinsdag bereikt een nieuwe bel kou onze omgeving. In het noordoosten kan de T850 dan zelfs wegzakken naar circa -10 graden. Onder invloed van een sturend lagedrukgebied boven het zuiden van Scandinavië kan deze luchtsoort zich met een kleine omweg tot over de Benelux uitbreiden.

Met dit soort berichtgeving op een termijn van 3 tot 6 dagen vooruit moeten we natuurlijk altijd uitkijken. Zeker in een weersituatie zoals die zich komende week ontwikkelt: de verschillen over korte afstand kunnen namelijk uitzonderlijk groot worden. De minste verschuiving kan enorme gevolgen hebben voor het weerbeeld op leefniveau. De van oorsprong arctische lucht verdwijnt vanaf dinsdagavond of woensdag uit onze regio, maar de luchtsoort blijft behoorlijk koud. Vervolgens zwabbert het polaire front heen en weer pal over onze regio: geregeld met een aanlandige westenwind, maar wellicht ook soms met een aflandige oostelijke wind. Dit laatste geval treedt op wanneer een lagedrukgebied, of randstoring, net ten zuiden van Nederland langs beweegt. Die opties liggen eigenlijk nog volledig open.

Zolang de hoogtestroming uit het noorden of noordwesten waait blijft de aanvoer van winterse buien in stand. Dat begint zondag al en duurt vervolgens een groot deel van de nieuwe week. Dit zijn vaak kortdurende buien met korrelhagel, natte sneeuw en tijdens de nachtperiode soms ook 'echte' sneeuw. Bij temperaturen rond nul kan het dan wellicht eventjes wit en glad worden. Grote hoeveelheden winterse neerslag worden uit die losse buien niet voorzien.

Daarvoor moeten we het hebben van randstoringen die zich kunnen ontwikkelen op het grensvlak van verschillende luchtsoorten. Weermodellen berekenen op dit moment vooral voor dinsdag en donderdag, vrijdag en zaterdag (7, 9, 10 en 11 maart) een dergelijk laag met mogelijk een opvallend zuidelijke koers. Trekt de kern van zo'n systeem over België, dan krijgt Nederland enige tijd met een oostenwind en koude lucht te maken. Eventuele neerslag zal dan in de vorm van (natte) sneeuw vallen, een situatie die lokaal serieuze accumulatie kan veroorzaken. Wanneer het lagedrukgebied over Noord-Frankrijk trekt blijft de neerslagzone te ver bij ons verwijderd en zal het overwegend droog blijven. Wel bevinden we ons ook dan in de koude lucht met overdag maximaal 4 of 5 graden en 's nachts vorst. Scenario drie is wanneer een lagedrukgebied met de kern recht over Nederland koerst: dan kan het noorden te maken krijgen met winterse neerslag bij temperaturen rond nul, terwijl het zuiden aan de zachte kant van het laag terecht komt. Daar stijgt het kwik dan mogelijk naar waarden rond 10 graden en regent het volop. De weersverwachting zit zodoende zeer complex in elkaar.

Langs het polaire front wordt komende week in ieder geval de meeste neerslag voorzien. Dat is prachtig zichtbaar op de geaccumuleerde neerslagkaart hieronder: vanaf Wales volgen storingen allemaal vrijwel hetzelfde traject over de (zuidelijke) Benelux naar Centraal-Duitsland. De totale neerslaghoeveelheden kunnen onder deze zone met gemak oplopen tot 50-70 mm en met name in heuvelgebieden (door opstuwing) lokaal 70-100 mm. Meestentijds is dit regen, maar op de noordzijde van deze strook valt soms dus ook sneeuw. Waar exact en om hoeveel sneeuw het dan gaat blijft misschien wel tot op de betreffende dag zelf onzeker. Feit is in ieder geval dat we een interessante periode tegemoet gaan waarin veel mogelijk is op weergebied.

Wat zijn de harde sneeuwkansen dan nu voor Nederland? Dat is lastig aan te geven, maar we kunnen zeker percentages benoemen. Daarvoor gebruiken we o.a. het EPS van het Europese weermodel: door middel van vijftig lijntjes (members) stellen we kansberekeningen op zoals weermodellen dat vandaag de dag berekenen. Uiteraard kan dat beeld morgen weer anders zijn (sterker nog: dat zál waarschijnlijk anders zijn), maar door die veranderingen nauwlettend te volgen gaan we ook een patroon in een bepaalde situatie herkennen. Neemt het toe, verandert de koers beetje bij beetje of neemt het juist af?

Momenteel springen zoals gezegd vooral dinsdag 7 maart en de periode rond vrijdag 10 maart eruit wat grootschaligere sneeuwkansen betreft. Afgezien van de exacte koers: dit lijken sowieso frontale zones te worden die flink wat neerslag kunnen veroorzaken. Wellicht 15 tot 20 mm binnen relatief korte tijd. Wanneer zo'n neerslagzone zich gedeeltelijk in de koude lucht begeeft, kan dat theoretisch gezien dus met gemak 5-10 cm sneeuw opleveren. Dat geldt met name voor gebieden die wat hoger gelegen zijn. Een soortgelijke situatie zagen we bijvoorbeeld ook op 20 januari: toen trok eenzelfde soort lagedrukgebied over België met vooral in Brabant en Limburg regionaal 7 tot 12 cm sneeuw, in de Ardennen zelfs meer dan 15 cm. Uiteraard kan zo'n situatie voor flink wat problemen zorgen wat betreft gladheid.

Op basis van de pluim voor Midden-Nederland kunnen we aldaar spreken over 10-14% kans op een tijdelijk sneeuwdek van minstens 2-3 cm en zo'n 40% kans op een dun paplaagje van 1 cm. In Zuid-Limburg én het noordoosten van Nederland loopt die kans op naar ruim 70% en is de kans op een laag sneeuw van 2-3 cm 35-40%. We zien daar op dinsdag zelfs een stuk of vijf lijntjes aan een sneeuwdek komen van meer dan 5 centimeter: deze kans bedraagt dus grofweg 10%. Daarin is de bodemwarmte waarschijnlijk niet heel goed meegerekend. De dagen daarna loopt de onzekerheid nog veel te sterk uiteen, maar het aantal vrij forse lijntjes met een sneeuwdek suggereert al wel dat ook dan een witte wereld best mogelijk is.

We moeten echter niet vergeten dat we in laagland Nederland wonen. De sneeuwgrens moet daadwerkelijk tot nabij het aardoppervlak dalen wil het tot droge sneeuwval én een noemenswaardig sneeuwdek komen... en dan moet dat ook nog langere tijd (lees: meerdere uren) aanhouden. Die kans is überhaupt niet groot. Komt daar nog bij dat we komende week in de tweede week van maart leven: dagen zijn al vrij lang, de zon wordt krachtiger en warmt het aardoppervlak en de wegen aanzienlijk sneller op dan één of twee maanden geleden. Daardoor zal het standaard langer duren alvorens sneeuw op de openbare weg blijft liggen. Dit zagen we ook bij de sneeuwval van vorig jaar 31 maart / 1 april: toen bleven de meeste doorgaande wegen zelfs gewoon zwart, terwijl op koude zandgronden in de natuur lokaal meer dan tien centimeter sneeuw lag. De kans op een grootschalig sneeuwdek is ook komende week ronduit klein in Nederland. De grootste kans op een witte wereld maken het zuiden, zuidoosten en oosten.

Waar het wél diep winters kan worden is in de middelgebergtes rondom ons land. De Ardennen, het Sauerland, de Eifel en de Harz zijn allemaal gebergtes in België en Duitsland die boven de 500 meter hoogte liggen en waar het komende week ook overdag grotendeels blijft vriezen. Regionaal kan daar een sneeuwdek van enkele tientallen centimeters ontstaan, zeker wanneer meerdere lagedrukgebieden over hetzelfde gebergte koersen. Voor mensen die wintersport of een mooie sneeuwwandeling dichtbij huis ambiëren is er dus nog volop hoop! Mogelijk krijgt de Ardennen wel af en toe met zachtere lucht te maken die zich ten zuiden van de depressies bevindt, maar daarover valt nu nog weinig te zeggen.

Foto omslag: Liesbeth Groenen