Want hóe anders was het aanstaande woensdag een jaar geleden! Op 19 juli werd het toen regionaal 38-39 graden, waardoor onder andere de Vierdaagse in Nijmegen 1 dag werd ingekort. We stonden toen bovendien voor een enorme droogteperiode, waarbij veel bomen hun blad halverwege augustus al deels of zelfs geheel waren verloren. Dat is nu allemaal niet aan de orde. Waar het in Zuid-Europa wel ontzettend heet en droog is (en blijft), hebben wij juist te maken met een westelijke stroming en redelijk gematigde temperaturen. En waarschijnlijk zullen de meeste mensen dat niet eens heel erg vinden. Dit weer is tenslotte goed voor mens en vooral natuur.

Desondanks is het neerslagtekort nog altijd circa 200 millimeter. Dat zou je in de meeste regio's niet zeggen als je buiten rondloopt: het landschap is groen en fris, vennen en sloten zijn redelijk tot goed gevuld en van échte droogte lijkt weinig sprake. Op de zandgronden bij mij in de regio (Noord-Limburg) is dat niet anders. Zelfs tot op vrij grote diepte is het vochtig en dat vindt zijn oorsprong helemaal terug in het zeer natte voorjaar. Bomen en struiken hebben het ook nog geen moment echt moeilijk gehad. Bovendien gelden er vrijwel nergens sproeiverboden. Het huidige neerslagtekort komt volledig op conto van de periode half mei - half juni, waarin gedurende een dag of 35 geen drup regen is gevallen. Maar overall kon dat redelijk worden opgevangen voor de natte lente.

Na de buien van maandagmiddag, waarbij lokaal flink wat neerslag kan vallen, belooft dinsdag een heel aardige dag te worden. Een hogedrukgebied breidt zich tijdelijk naar onze omgeving uit en zorgt voor veel zonneschijn en hogere temperaturen. Een vleugje 'hitte' uit Zuid-Europa bereikt in ieder geval het zuiden van ons land en dat levert in Limburg maxima op van 27-28 graden. Elders in het land worden temperaturen verwacht tussen 21 en 24 graden. De weermodellen GFS, WRF en Icon zijn het meest gortig wat de warmte betreft, zoals ook te zien is op de kaart hieronder. In dit scenario zou zelfs De Bilt een zomerse dag kunnen halen. Andere modellen laten het iets minder warm worden, Harmonie zit bijvoorbeeld op 20 graden aan zee tot afgerond 26 graden in Limburg. Onze MOS komt daarentegen met 28 graden voor die regio. Ook dinsdagavond verloopt aangenaam met wat zon en weinig wind.

Relevant voor de vakantiegangers: de komende dagen neemt het risico op zwaar onweer wederom toe in gebieden rondom de Alpen. Te beginnen met de noordzijde van het Alpengebied dinsdagavond en in de nacht naar woensdag. We zien van NO-Frankrijk naar Beieren en Oostenrijk dan een forse overlap ontstaan van onstabiliteit en windschering (cape/shear genoemd), waardoor zware buien kunnen ontstaan. Dit gebied vormt grofweg de begrenzing met de extreme hitte boven Italië en de Middellandse zee.

Deze buien kunnen zich in Zuid-Duitsland en Oostenrijk tot een felle cluster of lijn vormen, waarbij grote hagelstenen en zware windstoten mogelijk zijn. Wellicht enige tijd voorafgegaan door het type 'supercell' in een vroeg buienstadium. Waarschijnlijk ontstaan de zwaarste exemplaren pas dinsdagavond laat en trekt het hele zaakje in de nacht naar woensdag oostwaarts verder over die regio. Ook lokale wateroverlast behoort zeker tot de mogelijkheden. We zien op de twee kaartjes hieronder prachtig de grens liggen met de warme luchtsoort en bijbehorende onstabiliteit (CAPE). Woensdagmiddag en -avond heeft juist de zuidkant van de Alpen risico op een paar zware buien, waar met name Noord-Italië en Slovenië kans op maken. 

Vanaf woensdag keert het wisselvallige weer in onze eigen regio vervolgens terug. Vooral de opers zijn vanochtend (maandag 00z runs) bijzonder scheutig met de hoeveelheid neerslag tot en met 27 juli: ECMWF komt regionaal zelfs met 70-100 mm. Dat zal deels zeker verklaard worden door het fenomeen 'kustconvergentie'. Een relatief koude bovenlucht stroomt over de warme zee uit en zorgt, mede geholpen door de kustlijn, voor de vorming van extra forse buien. Nu is de oper wel een flinke uitschieter in het ensemble, ondanks dat de control vrolijk aan dat beeld meedoet. Dat zien we in de pluim hieronder mooi terug. Voorlopig kunnen we die hoeveelheden dus het best met een korreltje zout nemen. De trend dat er buien blijven vallen met kans op onweer is echter behoorlijk overtuigend. En dat betekent direct dat een langere periode met stabiel en warm zomerweer voorlopig niet aan de orde zal zijn.

En hoe zit het dan met de temperatuur? Nou die lijkt aardig op niveau te blijven: na een regionaal zomerse dinsdag wordt het ook daarna in een groot deel van ons land dagelijks (ruim) boven de 20 graden. Daar tegenover staan wel enkele relatief koude nachten. Met name aanstaande vrijdagochtend en zaterdagochtend kunnen verrassend fris worden met in het oosten misschien wel minima van 7 of 8 graden. Dit heeft mede te maken met een wegvallende wind en oplossende buien in de avond, waardoor het 's nachts juist vrij helder wordt. In een van origine vrij koude luchtsoort kan de temperatuur dan behoorlijk onderuit gaan.

Verder lijkt zich in de loop van volgend weekend een nieuwe kortdurende 'opstoot' van warme lucht uit Zuid-Europa voor te doen, al heerst daarin nog wel onzekerheid. Dat zou wellicht weer één of twee zomerse dagen kunnen opleveren met direct daarna kans op onweersbuien. Maar dat is nu wel ver vooruit kijken.

Foto omslag: Jan Simmes