De nieuwe werkweek ging regionaal al winters van start. Een slepende neerslagzone zorgde voor een laagje sneeuw van enkele centimeters in het Limburgse heuvellandschap. Elders was van winterse neerslag nog geen sprake en viel hoofdzakelijk (mot)regen uit de bewolking die zich uitstrekte over onze omgeving. Als het aan de berekeningen van verscheidene weermodellen ligt, valt komende dagen op steeds meer plaatsen winterse neerslag.

Het hogedrukgebied dat afgelopen dagen op de weerkaarten boven Noord-Europa te vinden was, wordt ingewisseld voor een lagedrukgebied. De stroming gaat hierdoor kantelen van het noordoosten via het noorden naar het noordwesten. Dit komt omdat de wind om lagedrukgebieden op het noordelijk halfrond tegen de klok in gaat. De polaire luchtsoort, afkomstig van hogere breedtegraden, stroomt uit over de Noorse Zee en vervolgens over de Noordzee. De koude bovenlucht, gecombineerd met het relatief warme zeewater, zijn de perfecte voedingsbodem door het ontstaan van talrijke (winterse) buien.

Door het aanhouden van deze noordelijke stroming koelt de atmosfeer in onze omgeving gedurende de week steeds verder af. In onderstaande afbeelding is een vergelijking weergeven van de bovenluchttemperatuur op 500 hectopascal (grofweg het luchtdrukvlak tussen 5200 tot 5400 meter hoogte) tussen woensdag en vrijdag, als berekend door het Amerikaanse weermodel GFS. Hier is goed te zien dat de koude lucht steeds verder afzakt naar het zuiden en vrijdag is uitgestroomd over Nederland. Ondanks dat de luchttemperatuur op 2 meter hoogte beide dagen nog net boven het vriespunt uitkomt, zijn de koude luchtlagen wel verantwoordelijk voor het ontstaan van winterse neerslag.

Bovenluchttemperatuur (500 hPa, 5200-5400 meter hoogte) vergelijking tussen woensdag en vrijdag 15 uur lokale tijd. Bron: GFS

In opwachting van de koude luchtsoort laten de buien dinsdag hoofdzakelijk regen vallen, maar vanaf woensdag krijgt de neerslag steeds vaker een winters tintje met (korrel)hagel, vlokken natte sneeuw of zelfs droge sneeuw. Vooral als de buien gaan samenklonteren of elkaar in rap tempo opvolgen kan door perioden met intensievere sneeuwval lokaal een dun sneeuwdek ontstaan. Tijdens de nachten met temperaturen rond het vriespunt leveren buien ook een vergrote kans op een witte wereld op. Aan het begin van de winter bevat de ondergrond nog relatief veel warmte, waardoor sneeuw op de wegen in eerste instantie snel wegsmelt. Pas bij aanhoudende sneeuwval en accumulatie kan het glad worden door sneeuw.

In de pluimen van het Europese weermodel is vanaf woensdag een toenemende kans op sneeuwval zichtbaar, maar daarbij moet wel gezegd worden dat door het lokale karakter van de buien de kans vaak rond of onder 10% uitkomt. Hierboven een voorbeeld van de berekeningen voor het midden van ons land.

Lees ook: zo ontstaan winterse buien vanaf de Noordzee

Het Duitse weermodel (ICON) laat woensdagavond de winterse buien boven de Noordzee ontstaan. In de Schotse Hooglanden kunnen deze buien door orografische effecten (hoogteverschillen en stuwende werking) een pak sneeuw veroorzaken.

Het winterse weer weet voorlopig nog niet van wijken en ook komend weekend verloopt zeer waarschijnlijk met maximumtemperaturen die net boven het vriespunt uitkomen. Tijdens de nachten komt het tot enkele graden vorst. De hoeveelheid buien lijkt in de laatste modelberekeningen iets af te zwakken, maar met het aanhouden van een noordwestelijke stroming blijft een scenario bestaan dat ook op die termijn winterse buien het weerbeeld bepalen.

Tijdens het weekend geeft hetzelfde Duitse weermodel ICON door een combinatie van warm zeewater en een koude bovenlucht een signaal voor een winterse storing die wat weg heeft van een polar low. Deze koudbloedige depressie kan voor sneeuw zorgen. Dan moeten wel alle puzzelstukjes op de juiste plek vallen.

We worden nog niet veel wijzer van een vooruitblik verder in de tijd. De berekende temperatuur en windrichting gaan flink uiteenlopen en de spreiding in de pluimen neemt aanzienlijk toe.

Foto omslag: Joop Savelberg