Maandag was een relatief fraaie dag met enkele zonnige momenten en droog weer. Dat beeld hebben we voorlopig achter ons gelaten, al zijn er de komende dagen ook best een paar lichtpuntjes te ontdekken in het weerbeeld. Voordat het zover is krijgen we te maken met een actief koufront. Een koufront dat ons regionaal grote hoeveelheden neerslag gaat brengen.

Dat neerslaggebied (tamelijk buiig van karakter) bereikt bij aanvang van dinsdagavond het noordwesten en trekt daarna zuidoostwaarts over ons land. Naarmate het koufront ons land passeert, krijgt het systeem wat tegenwerking vanuit het zuiden en zal het zaakje dus vertragen. Dit heeft tot gevolg dat ook de neerslag meer over één gebied zal gaan slepen: vooral boven het midden en zuidoosten. De verwachte neerslagsommen die nu uitstaan zijn 5-10 mm in de noordelijke provincies, 10-20 mm in een strook van Noord-Holland naar Drenthe en op grote schaal 20-30 mm ten zuiden van die zone. Zeer lokaal is zelfs nog iets meer dan 30 mm mogelijk, vooral in delen van Gelderland of het rivierengebied. Op de weerkaarten hieronder zien we de verwachte neerslaghoeveelheden tot en met woensdagochtend:

Na passage van het koufront koelt het tijdelijk af. De temperatuur daalt naar een graad of 4 en ook de wind valt grotendeels weg, maar woensdag overdag stijgt het kwik toch weer naar 6-7 graden op de meeste plekken. Niet bepaald winters dus. Daarbij lijkt woensdag wel een overwegend droge dag te worden met vooral in het noorden en westen soms wat ruimte voor zonneschijn. Elders blijft het wolkendek grotendeels gesloten. Verder heeft alleen Limburg de eerste uren nog met regen te maken, maar dat trekt spoedig zuidoostwaarts weg.

Een tamelijk frisse nacht staat in de nacht naar donderdag op het programma. Het is hierbij wel de vraag hoezeer de lucht opklaart boven Nederland. De meeste weermodellen laten ons al snel weer onder de bewolking van een frontale kap terecht komen, waarbij aanvankelijk sprake is van voornamelijk hoge bewolking. In dat geval kan de lucht nog redelijk 'uitstralen' en komt het in de noordoostelijke helft tot één of twee graadjes vorst. Wanneer de middelbare bewolking van een volgend front zich sneller weet uit te breiden, wordt het dus meteen minder koud. Dat moeten we voorlopig even afwachten. Gladheid wordt in geen van beide scenario's op grote schaal verwacht; daarvoor zijn de wegen gewoonweg te warm. Wel zouden enkele bruggen of viaducten enige tijd kunnen bevriezen of condenseren. Zeker in het scenario waarmee Harmonie40 momenteel komt: die laat het kortstondig afkoelen tot wel -3/-4 graden, door toedoen van brede opklaringen. Maar zelfs dan zouden verreweg de meeste reguliere wegen boven nul blijven.

Ik noem in de kop hierboven 'spannend', maar zo spannend is het weer aanstaande donderdag ook niet echt. Wat vooral opvalt zijn de grote verschillen die ontstaan tussen het noorden en zuiden van Nederland. Het koufront dat in de nacht naar woensdag zuidwaarts over de Benelux trekt, keert donderdag in omgekeerde richting als warmtefront weer terug met praktisch hetzelfde neerslaggebied. De intensiteit van de neerslag is hierbij wel iets afgenomen, maar intensief genoeg om opnieuw voor 10-15 millimeter neerslag te zorgen op een aantal plaatsen. Op enige hoogte stroomt bovendien ook al direct zachte lucht binnen en zodoende valt in een groot deel van Nederland regen. Maar niet overal...

Het noorden en noordoosten blijven met een matige oostenwind wat langere tijd in de koude lucht. Ook hogerop in de atmosfeer wordt daar aanvankelijk nog koudere lucht vanaf het Europese continent aangevoerd, waardoor de temperatuur zich binnen de hele verticale luchtkolom nog onder nul bevindt (op de laatste 200-300 meter na dan). Zodoende gaat regen in delen van Drenthe, Friesland en Groningen over in natte sneeuw. Bij voldoende neerslagintensiteit kan die natte sneeuw zelfs bij +1 graad best gaan accumuleren, met name op auto's, het gras, zandgronden en dergelijke. Op straat zal dat vanwege bodemwarmte een uitdaging worden. Deze situatie verandert wanneer de zon ondergaat en instraling dus wegvalt. Vanaf dat moment is lokaal droge sneeuw mogelijk en kunnen ook wegen sneller afkoelen, waardoor sneeuw op den duur op straat een beetje blijft liggen. Waarschijnlijk is de meest intensieve neerslag tegen die tijd alweer verdwenen, dus het is voorlopig een beetje onzeker in hoeverre sprake zal zijn van de vorming van een sneeuwlaagje. Kijken we naar de verschillende weermodellen, dan zien we dat het gros van de berekeningen behoorlijk op één lijn ligt.

.

In het vierluik hierboven zien we dat vooral het Amerikaanse weermodel GFS nogal scheutig is met de mate van sneeuwval en ook sneeuwdek. Lokaal valt daarin wel 5-8 centimeter in Friesland en Groningen, maar mijn vermoeden is dat dit model een fractie teveel kouadvectie berekent noord van het front. Dan valt de temperatuur dus een dikke graad lager uit en zal de natte sneeuw op relatief grote schaal boven het noorden overgaan in droge sneeuw. Hetzelfde effect had GFS de afgelopen dagen in zijn berekening voor de passage van het koufront woensdagnacht en -ochtend, waarbij ook lange tijd een centimeters dikke sneeuwlaag werd berekend. Dat is komende nacht en morgenochtend uiteraard niet aan de orde.

Maar waar kunnen de noordelijke provincies dan wel op rekenen donderdag? Kijken we naar het ensemble van ECMWF, ofwel alle 52 berekeningen binnen dat weermodel, dan is de kans op een witte wereld toch wel ruim 80% voor delen van Friesland en Groningen. Dat zijn dus de berekeningen die met ten minste 1 cm (natte) sneeuw komen. De meeste berekeningen daarvan komen ergens tussen de 1,5 en maximaal 3 cm uit. Er zijn momenteel slechts 7 'members' die helemaal nergens sneeuw laten liggen, dus die groep is behoorlijk in de minderheid. Daarnaast zien we eveneens 7 members die juist met een gunstige overlap van koude lucht met de hoogste neerslagintensiteit komen: daarin valt zeer lokaal zelfs wel bijna 10 cm sneeuw. Dat lijkt me op dit moment echter onrealistisch.

De algemene verwachting is dus een tijdlang natte sneeuw voor de noordelijke provincies met uiteindelijk een laagje sneeuw van maximaal 2-3 centimeter op het gras, zeer plaatselijk nog iets meer. En eventueel 1-2 cm in de avond op straat. Al is dat laatste voorlopig dus een onzekere factor. Dan zien we ook nog wat spreiding voorkomen hoe zuidelijk de grens met eventuele sneeuwval komt te liggen. Ongeveer 20% van het aantal berekeningen legt de meest zuidelijke begrenzing nu over Midden-Nederland, grofweg van het zuiden van de provincies Noord-Holland naar Twente. Het meest waarschijnlijke scenario is echter dat de winterse neerslag zich beperkt tot Friesland, Groningen en delen van Drenthe.

Vanaf vrijdag is het alweer gebeurd met de koudere lucht. Donderdagavond stijgen de thermometers in Zuid-Nederland al naar circa 12 graden en dat zijn waarden die we vrijdag overdag op veel meer plaatsen zien. In het zuidoosten zijn zelfs waarden rond 14 graden mogelijk. Zaterdag is de temperatuur een beetje afhankelijk van de timing van een regengebied. Wanneer die neerslag pas laat op de dag arriveert, zou het langs de oostgrens lokaal zelfs 15 graden kunnen worden. Bij een waterig zonnetje en weinig wind kan het dan zelfs even lenteachtig aanvoelen. Het contrast kan bijna niet groter in ons kleine land. De dagen daarna levert de temperatuur dagelijks een paar graden in, maar winterweer van betekenis is voorlopig niet aan de orde.

Foto omslag: Albert Thibaudier