Aan de achterzijde van een lagedrukgebied, dat vrijdag overdag veel wind veroorzaakte in onze omgeving, passeert in de nacht naar zaterdag een zwak warmtefront. Dit gebied gaat met bewolking en wat regen gepaard. Daarna stroomt veel warmere lucht uit het zuiden van Frankrijk over de Benelux uit: de temperatuur op 850 hPa (ongeveer 1,5 km hoogte) stijgt zaterdagmiddag boven Limburg naar 17-18 graden en daarmee is de luchtsoort (sub)tropisch van oorsprong. Het front blijft vlak voor onze kust een tijdje liggen, met over de westelijke regio's dus vrij veel bewolking en soms ook wat gespetter. In deze warme lucht volgt in de namiddag een thermische vore met direct erachter een koufront. Deze twee zones vormen een soort 'dubbelconstructie', waarbij uiteindelijk het koufront de convergentielijn ervoor zal inhalen en opslokken. Langs beide zones zijn fikse onweersbuien mogelijk in de loop van zaterdagmiddag en zaterdagavond, maar voorlopig blijft het bij mógelijk. Want er schuilen best wat onzekerheden in deze weersituatie.

De middagtemperatuur komt zaterdag uit tussen 20-22 graden langs de kust en in het Waddengebied, rond 26 graden in het midden en 27-28 graden langs de oostgrens. Wanneer de zon snel doorbreekt zijn echter maxima mogelijk tot lokaal een tropische 30 graden aan toe in delen van de Achterhoek en Limburg. Nog veel hetere lucht bevindt zich boven Duitsland: in de omgeving van Frankfurt (drie uur van de Nederlandse grens vandaan) is lokaal zelfs 35 graden mogelijk. Gedurende de dag gaat het bij ons broeierig aanvoelen, zoals we de voorbije zomer vaker meegemaakt hebben. Daarna nadert vanuit het zuidwesten dus een koufront met vlak ervoor een vore, ook wel convergentielijn genaamd. Langs deze zone 'botsen' twee windrichtingen als het ware op elkaar en kan zich in een later stadium een actieve buienlijn vormen. Vereiste is wel dat een temperatuur van ten minste ca 27 graden wordt bereikt.

De vore passeert voor vorming van onweer ongeveer op het meest gunstige moment van de dag. Dat wil zeggen: wanneer de hoogste temperaturen bereikt zijn. Volgens de huidige verwachting bereikt deze lijn omstreeks 17 uur Zeeland, maar zal dan nog grotendeels inactief zijn. Pas wanneer de vore het warme land optrekt en ook daadwerkelijk interactie met warme en onstabiele lucht aangaat, ontstaan verspreid langs die zone forse buien. Bovendien is er zaterdag namiddag en -avond sprake van een grote hoeveelheid windschering. Windschering is het verschil tussen de windsnelheid nabij het aardoppervlak en hogere niveaus in de atmosfeer: hoe groter dit verschil, hoe (theoretisch) dynamischer en krachtiger buien zich kunnen ontwikkelen. Meer uitleg vind je hier.

    

Windschering is echter lang niet het enige aspect dat goed moet uitvallen om tot serieus onweer te komen. Ook potentiële onstabiliteit (CAPE) is belangrijk. Vorige week dinsdag hadden we nog een dag met meer dan 3000 J/kg aan CAPE in Nederland, maar toen stond er juist weinig windschering. Morgenavond lijkt de situatie omgekeerd. Ditmaal zien we juist forse windschering, wanneer een bui vanaf de grond ontstaat zou dit kunnen oplopen naar liefst 50-60 knopen. In dat geval is zelfs een onweersbui van het type supercell mogelijk, indien er voldoende onstabiliteit aanwezig is. Dat laatste is nog even de vraag. Veel hangt af van de uiteindelijke opwarming overdag, maar echt hogere CAPE-waarden dan 500-700 J/kg worden niet verwacht. Zeer lokaal wellicht even oplopend tot rond de 1000 J/kg (scenario Harmonie43/Arome). Een randgeval voor gunstige overlap gezien de mate van windschering. Veel andere weermodellen blijven enkele honderden J/kg lager.

    

Het meest waarschijnlijke scenario is dat zich tegen zaterdagavond ergens vanaf westelijk of Midden-Nederland een langgerekte buienlijn vormt, die enkele actieve (verscholen) buien of bow-segmentjes bevat. Vooral op die paar actieve buien binnen de lijn zijn lokaal (zeer) zware windstoten mogelijk tussen 75 en 100 km/uur. Ook kunnen hagelstenen van 2-3 cm doorsnede voorkomen, al is dat verschijnsel eveneens erg plaatselijk van aard. Wateroverlast lijkt nauwelijks aan de orde. Deze buien verplaatsen zich namelijk razendsnel: wanneer zich een goed ontwikkelde buienlijn zou vormen, dan kunnen die buien zich zomaar met 90-100 km/uur voortbewegen. Eventueel zwaar weer is dus van korte duur.

Potentieel zware windstoten zijn, in tegenstelling tot de onweersbuien van vorige week, nu dus het grootste aandachtspunt. Vooral het oosten en zuidoosten maken hier kans op: zeer lokaal kunnen snelheden tot om en nabij de 100 km/uur gehaald worden bij een zware bui. Toch lijkt de meeste wind ons land te missen. Richting de regio Luxemburg en het westen van Duitsland is de lucht onderin iets droger dan bij ons... en dat stimuleert zware windstoten. Daar zijn snelheden denkbaar van 100-130 km/uur op een enkele plaats. Bij ons lijkt dat echt te hoog gegrepen.

   

Op de twee weerkaarten hieronder van het Harmoniemodel zien we het verschil tussen de verwachte windstoten boven Nederland en die richting Luxemburg/Duitsland. Subtiel verschil qua weersomstandigheden, maar een groot verschil in de praktijk.

   

Zondag is de warmte tijdelijk verdreven en kunnen we een rustige en stabiele periode op weergebied tegemoet zien. Zondag en maandag wordt het daarbij maximaal 22 graden, maar daarna steekt opnieuw een zuidelijke stroming op en komt de aanvoer van aanzienlijk warmere lucht op gang. In de loop van volgende week stijgt de temperatuur mogelijk zelfs tot boven de 30 graden in het zuiden en zuidoosten van Nederland. In eerste instantie is die luchtsoort nogal droog van oorsprong, maar richting het weekend van 1 september neemt de luchtvochtigheid opnieuw gestaag toe.

   

Uiteindelijk kan deze nieuwe piek in temperatuur wederom resulteren in een moment met onweerskansen. Dat zal dan ergens rond 31 augustus of 1 september kunnen plaatsvinden. Daarover volgt op een later moment uiteraard meer.

   

Fotocredits: Paul Beckers (Nijmegen)