Naar de eeuwige modelvelden

Naar de eeuwige modelvelden

Wilfred Janssen
Wilfred Janssen
Wilfred Janssen 30 juni 2020 12:03 uur
Laatste update: 30 juni 2020 13:00 uur
Het weer komt, het weer gaat. Dit gaat ook op voor computermodellen van diverse weerdiensten. Na vandaag gaat een oud gediende met verdiend pensioen.

Weermodel Hirlam stopt na vandaag

Het weermodel 'Hirlam' stopt na vandaag met het uitrekenen van de weersverwachting. De ontwikkeling van het weermodel startte in 1985 en sinds medio 1993 werden de uitkomsten van het computermodel ook daadwerkelijk in de weerkamer van het KNMI gebruikt. De naam Hirlam is een afkorting voor "HIgh Resolution Limited Area Model".

In de beginjaren was het weermodel een vooraanstaand model. Het model kon voor vakjes van ongeveer 10 bij 10 kilometer de weersverwachting uitrekenen voor een gebied zo groot als Europa. Weermodellen die wereldwijd rekenden hadden in die periode rekenvakjes van enkele tientallen kilometers.

De verschillen tussen Hirlam (links) en Harmonie (rechts). Je ziet duidelijk dat Harmonie daadwerkelijk individuele buien berekend en Hirlam daar meer moeite mee heeft.

Aan het eind van de avond zal het model aan haar laatste berekeningen beginnen. "De modelrun van 18UTC", zoals de meteorologen zeggen, zal de allerlaatste zijn. Zoals gekscherend in de weerkamer voorbij kwam, gaat het model "naar de eeuwige modelvelden" of het "Hirlamaals".

Op vrijwel alle 'fronten' ingehaald

In de laatste jaren is het model, ondanks allerlei updates en upgrades, door het explosief toenemen van de beschikbare computerkracht voorbijgestreefd door meerdere weermodellen. Door het toenemen van de beschikbare computerkracht is in 2012 het jongere broertje van Hirlam tot leven gekomen: Harmonie. Harmonie kon rekenen in vakjes van 2.5 bij 2.5 kilometer en was daarom beter in staat kleinschalige processen, zoals buien, uit te rekenen.

Omdat Hirlam was ontworpen om voor vrij grote vakjes de weersverwachting uit te rekenen, kan het model niet concurreren met modellen die in heel kleine vakjes kunnen rekenen. Nu detail in de weersverwachting steeds belangrijker wordt, wordt Hirlam alsmaar minder geschikt. Na meerdere malen uitstel van het uitzetten van het model, is het vanavond laat echt zo ver.

ECMWF en Harmonie nu de hoofdmodellen van het KNMI

Het KNMI maakt na vandaag gebruik van twee weermodellen: het ECMWF, en Harmonie (het jongere broertje van Hirlam). Het ECMWF, ontwikkeld en onderhouden door het Europees weerinstituur, is een weermodel dat weersverwachtingen uitrekent voor over heel de wereld in vakjes van 9 bij 9 kilometer. Al jarenlang is dit model toonaangevend wat weersverwachtingen betreft. Geen enkel model tipt aan de kwaliteiten van dit model op zoveel plaatsen op onze aarde.

Het KNMI gaat vanaf nu de kortetermijnverwachtingen grotendeels baseren op de uitkomsten van Harmonie, voor de lange termijn zal het model van ECMWF worden gebruikt.

Een korte ode

Een (sub)tropische storm op de Middellandse Zee? Hirlam deed daar nooit zo moeilijk over.

Hirlam stond vooral bekend als een overijverige dame in situaties waarbij het vrijkomen van verdampingswarmte een grote rol speelde in de ontwikkeling van weersystemen. Een stevige polar low of een (sub)tropische storm op de Middellandse Zee werden ook niet zelden door het model uitgerekend.

Maar... Het model zal vooral worden herinnerd als het model dat vrij gemakkelijk neerslag wist te produceren uit dikkere bewolking, iets waar andere modellen nu en dan toch moeite mee bleken te hebben. Een buiensituatie waarbij de buien vanaf grotere hoogte gingen ontstaan, Hirlam was je vriend.

Neerslagverwachting Harmonie

Bekijk hieronder de neerslagverwachting van het Harmonie weermodel voor de komende 48 uur. Meer weerkaarten bekijken doe je op I'm Weather

Files en vertragingen