Felle flitsen tot in het noorden van Nederland waarneembaar, maar vrijwel nergens binnen onze landsgrenzen is het tot regen gekomen. Alleen Zeeuws-Vlaanderen en het zuiden van Limburg hebben wat druppels gezien en gedonder gehoord. Verder betrof dit onweer 'geruisloos' geflitst. Het antwoord op de vraag hoe deze situatie zo kon ontstaan, moeten we vooral zoeken in een scherpe begrenzing tussen luchtsoorten.

   

Een slepend koufront ligt sinds gisteren zo'n beetje voor de Belgische kust en zwabbert tot aanstaande maandag heen en weer. Deze zone vormt de begrenzing tussen zeer warme, subtropische lucht boven Nederland en beduidend koelere lucht boven Frankrijk en het Kanaal. Met name aan de warme zijde van dit front is de situatie soms gunstig voor het ontstaan van zware buien. Zo ook donderdagavond: een langgerekte lijn met onweders trok vanaf de Ardennen richting West-Vlaanderen en liet de hele horizon vanuit Nederlands perspectief 'knipperen'. Af en toe benaderende de bliksemfrequentie zelfs 55 tot 60 ontladingen per minuut. In totaal zijn op deze buienlijn overigens ruim 10.000 bliksemontladingen geregistreerd.

Met alleen een hoge bliksemactiviteit ruim zuid van ons land, komen we natuurlijk nog niet zover om die bliksem ook op grote schaal daadwerkelijk waar te nemen. Vooral de heldere lucht speelde hierbij een belangrijke rol. Pal langs het koufront bevond zich zoals gezegd een rij met cumulonimbuswolken (CB's), maar direct noord daarvan was de lucht veel te droog voor wolkenvorming. Boven Nederland bleef het dus compleet helder. Doordat de hoogste wolkentoppen van het onweer tot ruim 12 kilometer hoogte konden doorschieten leverde dit een schitterend zijaanzicht op tegen de buienlijn vanuit Nederland. Onder dergelijk gunstige omstandigheden kun je weerlicht zelfs tot op meer dan 200 kilometer afstand waarnemen!

Tot in Noord-Holland, Flevoland en zelfs Friesland aan toe werden waarnemingen gedaan van 'felle flitsen' zonder bekende herkomst in zuidelijke richting. Dit was dus allemaal afkomstig van die onweersbuien boven België. Zelfs zogenaamde 'red sprites', dat is een zeldzaam lichtverschijnsel dat zich uitsluitend ruim boven een onweersbui kan voordoen, behoorde hierbij tot de mogelijkheden. Ik heb er zelf ook nog een tijdje naar staan uitkijken vanuit Midden-Nederland. Maar ze zijn voor zover bekend nergens waargenomen. Het mag al met al best bijzonder genoemd worden dat we op zo'n grote afstand van de daadwerkelijke buien het onweer konden spotten. Hieronder een kleine compilatie van waarnemingen.

Tot maandag houden we nog te maken met dit koufront en daarmee soms flinke regen- en onweersbuien. Vanmiddag krijgen het midden en zuiden met enkele stevige buien te maken. Met name in het zuiden van Nederland en boven België dient zich zaterdagavond vervolgens een nieuwe onweerskans aan, die in zekere zin sterk lijkt op het onweer van donderdagavond. Er kan zich aan de warme zijde van het koufront een actieve lijn met onweersbuien vormen die kunnen profiteren van een flinke overlap onstabiliteit / windschering ('cape/shear'). CAPE ligt boven Zeeland rond 1000 J/kg en in België gaat dat richting de 1500 J/kg. Daarbij zien we ruim 30 knopen effectieve windschering en dus is er sprake van multicellen, al dan niet geclusterd of opgelijnd. Er is met zulke waarden weer een grote kans op hoge bliksemfrequentie en op sommige plaatsen veel regenwater binnen korte tijd. Verder kunnen bij de zwaarste buien lokaal windstoten tussen 60 en 80 km/uur voorkomen. 

Omdat het aan de noordoostzijde van deze buien opnieuw vrij helder lijkt te blijven, kan de bliksem na zonsondergang weer tot op grote afstand worden waargenomen. Dichterbij het onweer kunnen we wellicht genieten van een grotere en intensere bliksemshow. Zie bijvoorbeeld de bovenstaande omslagfoto van donderdagavond in België. Ook zondag en (vooral) maandag houdt de kans op enkele felle regen- of onweersbuien aan, daarna gaan we een periode tegemoet van flink kouder weer waarbij een stevige westenwind komt te staan. De middagtemperatuur komt vanaf dinsdag maar liefst ruim tien graden lager uit dan dit weekend.

   

Credits omslagfoto: Gijs de Reijke (5 sept 2024)