Zeer bijzonder! Zaterdagavond om 20:00 uur bereikte de schokgolf van de gigantische vulkaanuitbarsting bij Tonga ons land. Iedereen met een barometer kon de luchtdruk scherp zien oplopen op de nadering van de golf en snel zien dalen na de passage. Van de top tot de bodem wisten nauwkeurige luchtdrukmeters een verschil van maar liefst 3 hPa vast te leggen. Het duurde bijna een uur totdat de luchtdruk weer op het normale niveau was.

De krachtige uitbarsting zorgt voor een grootschalige luchtdrukgolf die met grote snelheid rond de wereld beweegt. De vulkaan ligt vrijwel letterlijk aan de andere kant van de wereld, op ruim 16.000 km afstand. De luchtdrukgolf verliest onderweg echter weinig energie waardoor de drukgolf ook boven ons land meetbaar is.

Luchtdrukgolven kennen we allemaal. Het zware vuurwerk dat tijdens de jaarwisseling en de dagen ervoor werd afgeschoten, zorgde in vele dorpen en steden voor harde knallen. Knallen die de ramen soms deden trillen. Ditzelfde fenomeen gebeurde nu wereldwijd. De vulkaan barstte met veel kracht uit waardoor de lucht boven de vulkaan werd weggeduwd. Dit zorgde voor een luchtverplaatsing die resulteerde in een krachtige luchtdrukgolf die zich van de vulkaan verwijderde in een steeds groter wordende cirkel.

De golf die "om de noord" heeft gereisd en daardoor vanuit het noorden ons land naderde, bereikte de noordkust van Nederland op zaterdag 15 januari om 20:00 uur. Een kwartier later was het eerste deel van de golf al bij Maastricht.

De stijging van de luchtdruk, circa 1,5 hPa, hield ongeveer 20 minuten aan. Daarna volgde een tegenreactie, want als je iets wegduwt veert het vaak weer terug, en dus daalde de luchtdruk fors in de 20 minuten daarna, circa 3 hPa. Tien minuten later was de normale luchtdruk weer te zien op de barometer.

Wind ontstaat door een verschil in luchtdruk. Is het luchtdrukverschil groot dan waait het hard en vice versa. Deze luchtdrukgolf gedroeg zich als een minuscuul lagedrukgebiedje. Een gebiedje dat de heersende stroming even ruw verstoorde. De windsnelheid nam daardoor tijdens de passage kortstondig af. 

In de metingen is dat mooi te zien. De wind schommelt de gehele meetperiode tussen de 8 en 10 km/h, maar tijdens de passage van de luchtdrukgolf neemt de wind even af naar 2 km/h. Voor de verdere weersituatie heeft deze schommeling geen invloed, maar het is wel bijzonder om dit zo te zien.

In deze grafiek van de luchtdrukmeting in Almere is zelfs een tweede golfje zichtbaar. Logisch natuurlijk, want de trilling dempt langzaam uit, maar in andere metingen was dat niet goed zichtbaar. In deze detailmeting van onze luchtdrukmeter in Almere zien we wel fraai dat de oscillatie langzaam afneemt.

Eerder vandaag lieten we het ontstaan van de luchtdrukgolf al zien in dit artikel over de Vulkaanuitbarsting bij Tonga. In het artikel was een luchtdrukmeting zichtbaar van Nieuw-Zeeland, waar een verschil van 6 hPa werd gemeten. Bij ons is er nog 3 hPa van over. Het is niet ondenkbaar dat de luchtdrukgolf nog een keer over ons land komt, maar de amplitude van de golf zal dan waarschijnlijk minimaal zijn.

Dat we dit allemaal meten is waarschijnlijk zeer bijzonder. Door experts wordt nagedacht waarom deze uitbarsting zo heftig was. Immers, beroemde vulkaanuitbarstingen in de afgelopen 100 jaar, zoals de Anak Krakatau, Pinatubo en mount St. Helens, lieten allemaal geen wereldwijde schokgolf zien. Waarom nu dan wel? Een reden kan zijn dat zeewater in de magmakamer terecht is gekomen, waardoor een enorme drukopbouw heeft plaatsgevonden en de extreme explosie kon ontstaan. Andere grote (vrij recente) vulkaanuitbarstingen kregen dit niet voor elkaar op deze schaal wat schokgolf betreft.

Conclusie: zeer uitzonderlijk!