We hebben allemaal wel eens gehoord van Sahara-zand wat met regen bij ons op de auto's valt. En afgelopen oktober hadden we nog een heel bijzondere situatie, met rook van bosbranden in Portugal, die door orkaan Ophelia naar ons werd geblazen en de zon enorm versluierde. Het transporteren van rook, maar ook van zeezout en stof, gebeurt op uitgebreide schaal in onze atmosfeer. Onderzoekers van NASA's "Goddard Space Flight Center" combineerden satelliet-data met geavanceerde wiskundige modellen die de natuurkundige processen beschrijven. Ze kwamen tot deze animatie.

Bij stof denken we vooral aan heel fijne zanddeeltjes. Door wind wervelen die op in bijvoorbeeld de de Sahara in Afrika. De fijne stofdeeltjes kunnen door stijgende luchtstromen hoger in de atmosfeer terecht komen en worden vervolgens in de stroming op grotere hoogte opgenomen. Dit stof kan door regen weer uit de lucht worden "gewassen", iets wat je bijvoorbeeld ziet in bij orkanen die ontstaan tussen Afrika en het Caraïbisch gebied. Bij ons kan Sahara-stof ook uitregenen en dan zit je auto bijvoorbeeld onder zo'n vieze laag "zand".

Voor zeezout geldt min of meer hetzelfde. Als het hard waait op zee, komen er fijne druppeltjes zeewater in de lucht, waarvan dan heel fijn zeezout overblijft na verdamping. Deze deeltjes komen door luchtstijging, net als stof, hoger in de atmosfeer en verplaatsen zich dan over grote afstanden. Omdat de stroming op grotere hoogte (en op gematigde breedte) gemiddeld gesproken van west naar oost is, zie je dat zeezout soms een heel eind Europa in wordt geslingerd. Dit zout kan al voor de kust van Amerika in de Atmosfeer terecht zijn gekomen. Ook zeezout wordt net als stof door regen weer uit de atmosfeer gehaald.

De mooiste illustratie, in deze animatie, van hoe ver een deeltje door de atmosfeer kan worden verplaatst is misschien wel rook. Deze rook komt voort uit bosbranden. Bosbranden in het noordwesten van de VS brachten eind augustus en begin september een hoop rook in de atmosfeer. Uiteindelijk bereikte de rook op 8 september ook ons land. Daarmee is een afstand van meer dan 10.000 km overbrugd.

Op het moment dat orkaan Ophelia naar Europa trok zagen we alle soorten in 1 plaatje. Zowel rook, van de bosbranden in Portugal, als Sahara-zand en het door de orkaanwinden opgewaaide zeezout, trokken richting Europa. Uiteindelijk waste regen de atmosfeer weer schoon.