Dankzij de vele warme dagen koerst 2017 in Nederland waarschijnlijk af op een bovengemiddeld warm jaar. De jaargemiddelde temperatuur bedraagt tot nu toe 11,7 graden; dat is net zo warm als het recordwarme jaar 2014. We hebben echter nog drie maanden te gaan, dus de gemiddelde temperatuur zal nog dalen. Toch is het zeer waarschijnlijk dat we uitkomen boven het normale gemiddelde van 10,1 graden.

Met het behalen van 20 graden vandaag in De Bilt hebben we een bijzonder jubileum aan warme dagen behaald. Honderd landelijk warme dagen is best veel. Zeker als je het vergelijkt met de normale waarde: 85 landelijk warme dagen in een heel jaar. Met dit aantal staat 2017 op de negende plek sinds 1901. Vorig jaar kwamen we op 108 dagen uit. Recordhouder is 2003 met maar liefst 116 dagen dat het op het hoofdkantoor van het KNMI 20 graden werd. Om hoger op de ranglijst te komen, moet 2017 nog minimaal drie keer een dag met 20 graden opleveren. Hoeveel warme dagen er nog bij komen, is lastig te zeggen. We zitten volop in de herfst. De gemiddelde maximumtemperatuur gaat de komende tijd van 18 graden naar 15 graden. Morgen en vrijdag kan het nog 20 graden worden, als het meezit met de hoeveelheid zonneschijn. Vanaf het weekend daalt het kwik in de middag naar lagere waarden. In oktober worden normaal gezien nog twee landelijk warme dagen gemeten. Op basis van dat gegeven kunnen we de hoop op nieuwe landelijk warme dagen dit jaar nog koesteren. 

Het hoge aantal warme dagen past in het beeld van de vele warme jaren van deze eeuw. In deze 21e eeuw zijn warme jaren (een hogere temperatuur dan het eerdere gemiddelde) de nieuwe norm geworden. Deze septembermaand is overigens vrij koel geweest en ook in augustus viel het vaak tegen met de zomerwarmte, maar de 20 graden werd wel vaak gehaald. Ondanks dat vier maanden dit jaar met lagere temperaturen dan gebruikelijk zijn verlopen, is de tussenbalans tot nu toe dat 2017 behoorlijk zacht uitpakt.

De afgelopen twintig jaar is het versterkt broeikaseffect door de mens en de opwarming van de aarde goed merkbaar. Sinds 1999 is het wereldwijd en ook in Nederland vaak uitzonderlijk warm geweest.

In Nederland vonden bijna alle recordwarme jaren (uit de top tien), met een gemiddelde temperatuur tussen de 10,7 en 11,7 graden, plaats in de afgelopen 18 jaar. Wereldwijd is deze eeuw de warmste tijd van de meetreeks sinds 1880. Volgens de Wereld Meteorologische Organisatie zijn de afgelopen dertig jaar zeer waarschijnlijk de warmste periode in 1400 jaar. Volgens het IPPC (Intergovernmental Panel on Climate Change) is de mondiale aardoppervlakte-temperatuur tussen 1880 en 2012 met 0,85 graden gestegen.

De laatste elfstedentocht lijkt een eeuwigheid geleden, 4 januari 1997. Het topwarme jaar 2014 in Nederland en wereldwijd het warmste jaar 2016 staan ons juist vers in het geheugen.

Wereldwijd is dit jaar tot nu toe ook al opnieuw bijzonder warm geweest, maar nog net niet zo warm als 2016. Echter, de bijdrage aan de hoge temperatuur van het wereldwijd warmste jaar 2016 was een bijzonder sterke El Nino. Dit jaar heerst de tegenhanger La Nina en ondanks het koelere zeewater rond de evenaar is dit jaar toch 0,94 graden warmer dan het gemiddelde van 1950-1980 volgens NASA. De opwarming van de aarde lijkt daarmee onverminderd door te zetten.