Met een stevige zuidelijke wind wordt warme lucht uit Frankrijk en Spanje naar het westen van Europa geblazen. Een dergelijke weersituatie noemen we in de weerkunde ook wel Spaanse pluim. Ondanks dat zo'n Spaanse pluim tijdens de zomermaanden veel intenser kan uitpakken dan in deze periode, is de opbouw ervan wel hetzelfde. Een flinke bel met warme, relatief droge lucht wordt Europa ingeblazen vanuit Spanje: de uiteindelijke oorsprong van deze luchtsoort ligt zelfs helemaal in Noord-Afrika. Zodra deze lucht bij ons is aangekomen is het natuurlijk enigszins afgekoeld, maar nog steeds ronduit warm.

De kaart hierboven is voor zaterdagavond. We zien een weergave voor de temperatuur op anderhalve kilometer hoogte, omdat die luchtsoort een duidelijk beeld geeft van de luchtsoort waar we ons in bevinden. Een waarde van lokaal 17-18 graden boven het zuidoosten is uitzonderlijk hoog: 's zomers had je in dezelfde situatie gemakkelijk 35 graden gehaald in ons land. Maar zelfs nu komt de verwachte temperatuur tot ruim tien graden boven het langjarig gemiddelde uit.

Nu is zomerse warmte in de laatste dagen van oktober best uitzonderlijk te noemen. De laatst gemeten zomerse dag van het jaar in Nederland is 27 oktober, maar dan wel in het jaar 1937. Toen werd het 25,2 graden bij Maastricht. Nog nooit is het op een latere dag in het jaar ergens zomers warm geworden in Nederland. In De Bilt staan de warmterecords de komende dagen niet heel scherp. Het zijn records die komend weekend regionaal zullen sneuvelen.

De warmte bereikt vrijdag en zaterdag namelijk het hoogtepunt. In Limburg kan het dan plaatselijk zomers warm worden met ruim 25 graden. Elders in ons land komen de maxima uit tussen 20 graden aan zee en 24 graden langs de grens met België. Zaterdag lijkt daarbij de warmste dag te worden. Het weerbeeld is vriendelijk met flinke zonnige perioden en stapelwolken, verder blijft het overwegend droog. Alleen zaterdagnacht en -ochtend zou in het westen een enkele bui kunnen vallen. Wat verder opvalt is dat de nachten verrassend zacht verlopen. In veel regio's koelt het niet verder af dan 15 graden, mede door de matige zuidenwind. Zowel overdag als 's nachts is het daarmee soms tien graden warmer dan gemiddeld.

Ook zondag belooft een warme dag te worden, al levert de temperatuur wel iets in ten opzichte van de voorgaande dagen. De warmste luchtsoort heeft ons land namelijk verlaten. Daardoor wordt het 's middags nog 18 graden op de meeste stranden tot 22 graden in het zuiden en zuidoosten. De wind draait iets meer naar een zuidwestelijke richting, maar blijft hooguit matig van kracht.

De komende dagen gaan waarschijnlijk de nodige warmterecords sneuvelen in Nederland. Tot op heden zijn dit jaar vier warmterecords en één kouderecord (maximumtemperatuur) voorgekomen in De Bilt. Met name vrijdag en zaterdag, 28 en 29 oktober, lijken qua verbetering van het huidige record een formaliteit te worden.

Vrijdag staat het huidige warmterecord namelijk op 19,5 graden uit het jaar 2005. De temperatuurverwachting op dit moment voor De Bilt is circa 22,5 graden, wat zou neerkomen op een forse verbetering van het record. Voor zaterdag (29 oktober) komt het record eveneens uit 2005 en staat dan op 19,7 graden. Met opnieuw een verwachting rond 22,5 graden wordt ook dat record hoogstwaarschijnlijk verpulverd. Op 30 oktober staat het record scherper: dan zou het warmer dan 21,1 graden moeten worden in de De Bilt. Met een actuele verwachting van circa 21 graden is dat dus op het randje.

Verder begint de wintertijd komend weekend weer. Dit betekent dat de klok tijdens de nacht van zaterdag op zondag om 03.00 uur één uur wordt teruggezet. Zondag is het dus 's ochtends een uur eerder licht, maar in de avond juist veel vroeger donker. De zonsondergang vindt zondag plaats om 17.15 uur; tot december gaat daar 's middags dan nog slechts één uurtje af. De wintertijd duurt tot en met zaterdag 25 maart. In de nacht van zondag 26 maart schakelen we weer terug op de zomertijd.

Foto omslag: Henk Voermans