De temperaturen op IJsland zijn momenteel lokaal hoger dan we in Nederland tot nu toe deze hele maand augustus hebben gezien. Gisteren werd het in het noordoosten tot 29,4 graden; een absoluut record voor augustus! Op IJsland spreekt men al van een 'hittegolf' als de temperatuur een aantal dagen op rij tot boven de 20 graden stijgt, iets wat in Nederland natuurlijk volkomen normaal is. IJsland ligt midden onder de poolcirkel, volledig omringd door (relatief koud) water en dat maakt zulke hoge temperaturen best bijzonder. Dit heeft alles te maken met een bijzondere weersituatie.

Wij kennen in Nederland het begrip 'Spaanse Pluim' van de afgelopen zomers. Snikhete lucht vanuit Afrika trekt, meestal via Spanje, noordwaarts Europa in en zulke situaties kunnen bij ons voor recordhoge temperaturen zorgen. Dit is op IJsland en Groenland echter ook mogelijk, alleen ligt die zogenaamde Spaanse Pluim dan veel westelijker. In feite komt de luchtsoort niet eens door Spanje heen, dus kunnen we eigenlijk niet van een Spaanse Pluim spreken. Toch zijn de kenmerken ervan wel degelijk gelijk: een bel met zeer warme lucht wordt noordwaarts over de Atlantische Oceaan geblazen, helemaal tot het hoge noorden van Europa. Kaarten van het Europese ECMWF hintten 1,5 week al op deze weersituatie, zoals beschreven in onze 30-daagse verwachting uit die periode.

Een hogedrukgebied nabij de Britse Eilanden is de 'boosdoener' van de hitte op IJsland, maar tegelijkertijd ook van de relatieve koelte bij ons. Langs de westflank van dit hogedrukgebied wordt die zeer warme lucht noordwaarts opgestuwd, helemaal tot het noorden van Groenland aan toe. Op de Groenlandse ijskap viel afgelopen week zelfs enige tijd regen op een hoogte van 3000 meter, iets wat nog nooit eerder is waargenomen. Echter: aan de andere kant van het hogedrukgebied staat een onophoudelijke noordelijke stroming en daarmee hebben wij te maken. Dat zorgt hier juist voor lage temperaturen en vaak de aanvoer van (lage) bewolking vanaf de Noordzee. Hierdoor ontstaat een tamelijk bizarre balans: op het 'koude' IJsland is het lokaal namelijk warmer dan het in Nederland deze maand op welk moment dan ook is geweest. En dat verschil kan nog groter worden, want vanmiddag is daar zelfs een plaatselijke 30 graden mogelijk...

Zoals we al eerder hebben aangegeven deze week, zit er voorlopig weinig verandering in het vat. In de Benelux blijft het gematigd warm met hooguit 20-22 graden. Vanaf komend weekend gaan de temperaturen zelfs verder omlaag, door toedoen van een nieuw lagedrukgebied boven Duitsland. Hierdoor neemt de noordenwind in kracht toe en zal de aangevoerde luchtsoort alleen nog maar iets kouder worden. Bovendien gaan er buien vallen, die met name in het oosten en zuidoosten lokaal voor flink wat neerslag kunnen zorgen. Voor echt warm zomerweer moeten we nog altijd in Zuid-Europa zijn... óf op IJsland natuurlijk! Al gaat het weer daar ook spoedig omslaan, zoals je mag verwachten in die contreien.

Foto omslag: Teun van Haaren