Dat de temperatuur in Nederland zo afhankelijk is van de temperatuur van het zeewater komt doordat we in Nederland relatief vaak wind van zee hebben. De lucht boven de Noordzee warmt op of koelt af, afhankelijk van de temperatuur van de zee. Water verandert maar langzaam van temperatuur waardoor opwarming of afkoeling langzaam gebeurt. Zo duurt het een tijd om een pan met water te koken, terwijl een steengrill in een korte tijd warm is. 

Hierdoor blijft de zee nog lang warm in de winter en krijgen we vaak te maken met een zachte lucht als de wind van zee komt. Een winter kan pas echt koud worden bij een aanhoudende oostenwind, als de invloed van de zeewatertemperatuur wordt weggenomen. In de zomer is het zeewater juist relatief koel. In Nederland levert een wind uit Frankrijk of Duitsland pas echt hoge temperaturen op, terwijl een wind van zee vaak voor milde temperaturen zorgt.

Ten opzichte van andere plekken in de wereld die op dezelfde breedtegraad liggen, is het zeewater bij ons uitzonderlijk warm. Daardoor is het klimaat een stuk gematigder dan je zou verwachten. Vergelijk het met Vladivostok of Kamtsjatka. Die plaatsen liggen zuidelijker dan Nederland, maar de temperatuur ligt er ’s winters ruim onder het vriespunt.

Lang werd gedacht dat de golfstroom, een soort transportband van warm zeewater vanuit de Cariben naar Europa, de oorzaak is van dit temperatuurverschil. Toch blijkt dit niet de belangrijkste oorzaak. Met behulp van computerberekeningen kon de golfstroom tot stilstand gebracht worden waarna bleek dat dit warme zeewater maar een klein effect heeft. 

De gemiddelde windrichting was voor de temperatuur van veel groter belang. Deze zorgt voor een negen keer zo groot effect dan de golfstroom. Waar we in Nederland vaak met een ‘milde’ wind van zee te maken hebben, zorgt een koude aflandige wind in Oost-Rusland voor barre winters. Dit effect kennen we in Nederland ook. Als we ’s winters een lange tijd oostenwind hebben koelt het flink af en bij een aanhoudende zuidwestenwind is het door het relatief warme zeewater een milde winter. Dat het zeewater nog behoorlijk koud kan aanvoelen kun je aan de dappere zwemmers vragen die een duik in zee maken.

Foto omslag: Hanneke Lucasse