Avondrood valt vaak samen met helder en rustig weer. De atmosfeer is dan vaak stabiel van opbouw en stofdeeltjes blijven zweven in de onderste luchtlagen. Wanneer de zon lager komt te staan als het richting zonsondergang loopt moeten de lichtstralen van de zon een langere weg afleggen door de atmosfeer om bij ons oog te komen. Tijdens die lange weg 'botst' het licht tegen de aanwezige stofdeeltjes, stikstof- en zuurstofmoleculen die de atmosfeer aanwezig zijn waardoor het spectrum van licht verstrooid wordt. De rode kleuren in het spectrum zijn het minst gevoelig voor deze verstrooiing waardoor we deze tinten van het spectrum het beste waarnemen.

Hoe groter de luchtvervuiling is, hoe roder het avondrood over het algemeen is.

In tegenstelling tot avondrood wordt ochtendrood of morgenrood meestal veroorzaakt doordat waterdruppeltjes of ijsdeeltjes in de atmosfeer het licht verstrooien. Lees hier over ochtendrood.

Ook vulkaanuitbarstingen kunnen voor veel stof in de atmosfeer zorgen. Dit stof zit vaak op grotere hoogte. Hierdoor kan de hemel extra rood kleuren, ook vaak nog geruime tijd na zonsondergang. De zon staat dan weliswaar onder de horizon, maar het licht kan nog wel enige tijd de hogere (vervuilde) luchtlagen bereiken.