Bij mist is de lucht verzadigd met waterdamp. Tot het moment van mistvorming kan het nog vrij helder zijn en zijn de zichten in elk geval meer dan 1000m. De lucht raakt verzadigd doordat de temperatuur nog verder omlaag gaat, of er nog wat meer waterdamp aan de lucht wordt toegevoegd (bijvoorbeeld door menging).

Stralingsmist ontstaat doordat bij helder weer het aardoppervlak snel afkoelt. Als er weinig wind staat om de koude luchtlaag aan het aardoppervlak te mengen, dan raakt deze laag verzadigd en ontstaat mist. Koude lucht is zwaar en kan boven bijvoorbeeld een hellend weiland richting de sloot stromen. Hier mengt het zich met vochtige lucht boven de sloot en door menging ontstaat slootmist. De plaatselijke mist breidt zich meestal snel uit, zodat de voor het verkeer zo verraderlijke mistbanken ontstaan. Bij mistbanken zijn de zichtverschillen op korte afstand groot.

Mist kan ook op een andere plaats ontstaan en met een zwakke wind op de waarneemplaats terecht komen. We noemen dit ook wel advectieve mist. Een vervelend voorbeeld ervaren we soms op een mooie zonnige stranddag, als zeemist met een zeewindje naar de kust wordt getransporteerd. Van het 1 op het andere moment is de zon weg en kan de temperatuur wel 10 graden dalen. Daar lig je dan in je zwemkleding ….

Mist bestaat uit heel fijne waterdruppeltjes. Deze kunnen in een winterse setting onderkoeld zijn (de temperatuur van het druppeltje ligt onder het vriespunt). Deze bevroren mist (of ijsmist) zorgt in elk geval voor rijpaanslag op elk willekeurig object. Als er een ijskristalletje ontstaat, dan kan het daarna ineens snel gaan. De zwevende ijskristalletjes kunnen groeien ten koste van de onderkoelde druppeltjes. Uiteindelijk zal deze ijsmist gaan uitsneeuwen. Het zicht kan dan heel snel van “bijna 0” oplopen tot “je kijkt de wereld uit”. Vaak is het dan ook meteen zonnig en is de lucht staalblauw.

Als laatste laten we industriemist de revue passeren. Soms is de lucht wel heel vochtig, maar blijft het bij waterdamp. Om druppeltjes te vormen zijn namelijk condensatiekernen nodig. Dit kunnen boven zee bijvoorbeeld kleine zoutkristalletjes zijn en boven land stof. Dit stof is vaak afkomstig van industrie of verkeer. In vervuilde gebieden kan zich dan ook sneller mist vormen dan in schone lucht. Tijdens de jaarwisseling kunnen kruitdampen van het vuurwerk net het laatste zetje geven om mist te vormen of de mist nog dichter te maken.

Mist zorgt voor een zichtbeperking. Dat maakt de wereld klein en is voor het verkeer hinderlijk en gevaarlijk. We spreken van verkeer belemmerende mist als het zicht minder is dan 200m. Voor het voeren van mistverlichting gelden de volgende regels.

Maar mist kan ook vervelend zijn voor mensen met aandoeningen aan de luchtwegen. In Nederland heeft één op de tien mensen last van een aandoening aan de luchtwegen, bijvoorbeeld astma of bronchitis. Door mistig of vochtig weer kunnen de klachten verergeren. Doordat het slijmvlies in de luchtwegen extra wordt geprikkeld, krijgt men last van kortademigheid en gaat men hoesten. De laatste jaren is het in Nederland gemiddeld minder vaak mistig, dat is dus goed nieuws. Begin december van 2016 was het juist wel vaak mistig en toen kwamen er dan ook veel klachten binnen bij het Longfonds.

Worden de fijne mistdruppeltjes groter, dan gaat het uiteindelijk regen en zal het zicht weer wat beter worden. Dit proces wordt “coalescentie” genoemd. Grotere druppeltjes vallen sneller dan kleinere die nog zweven. De druppeltjes groeien en zullen steeds harder vallen. De wolk levert uiteindelijk regen. In ons land ontstaat regen overigens meestal vanuit ijskristallen. Deze ijskristallen zweven door de lucht, samen met onderkoelde waterdruppeltjes.

De ijskristallen zullen groeien ten koste van de onderkoelde waterdruppels. Dit is het proces van “Wegener-Bergeron-Findeisen”. De kristallen worden sneeuwvlokken, die vallen en smelten in lagere luchtlagen met een temperatuur boven nul. De neerslag bereikt als regen de aarde.