Grofweg de periode tussen 20 juli en 20 augustus wordt ook wel de periode van de Hondsdagen genoemd. Deze oude naam heeft niets te maken met aardse honden, maar alles met astronomie. 

De Grieken en Romeinen waren altijd zeer geïnteresseerd in astronomie. In de Griekse mythologie wordt de jager Orion tijdens een jacht per ongeluk vermoord door zijn geliefde Artemis, de godin van de jacht. Verscheurd door verdriet schenkt zij de jager het eeuwige leven en zet zij Orion als sterrenbeeld aan de hemel met daarnaast Sirius de jachthond van Orion. Sirius is onderdeel van het sterrenbeeld Canis Major, oftewel Grote Hond en de meest heldere ster aan de hemel (de zon tellen we even niet mee). Sirius wordt daarom ook de Hondsster genoemd.

Tijdens de Hondsdagen komt Sirius net boven de horizon op het moment dat ook de zon op komt op het noordelijk halfrond. Het zonlicht overstraalt de ster en Sirius is daarom onzichtbaar. Pas vanaf circa 25 augustus wordt Sirius weer even zichtbaar kort voor zonsopkomst. In de wintermaanden hebben wij in Nederland het beste zicht op Sirius en Orion.

Al vrij snel werden ook aspecten van het weer gelinkt aan de periode dat Sirius onzichtbaar was. In de onzichtbare periode van de ster was het op het noordelijk halfrond ook meestal het warmst en vaak komen er lange droge perioden voor. De Egyptenaren vierden altijd het moment dat Sirius weer goed zichtbaar werd want dat was voor hun teken dat er een einde kwam aan een droge periode en dat bijvoorbeeld de Nijl weer zou gaan overstromen waardoor het land vruchtbaar werd. Ook luidde het de periode in dat overlastgevende insekten zoals muggen zouden verdwijnen.

In Nederland zijn de Hondsdagen klimatologisch gezien ook de warmste periode van het jaar. De laatste decade van juli en de eerste decade van augustus leveren gemiddeld de hoogste maxima (ruim 23 graden) op. Tevens is het de periode van hoogste minima (ruim 14 graden). De meeste hittegolven spelen zich in deze periode af en in ons land heeft het nog nooit gevroren tijdens de Hondsdagen.

Dat bovenstaande niet altijd opgaat is laat 2021 wel zien met zeer wisselvallig weer en een niet al te warm weerbeeld. 

De term hondenweer heeft niets met de Hondsdagen te maken en wordt gebruikt voor slecht weer. De term heeft niets met honden te maken maar is het een verbastering van het oude Hollandse woord ondeweer dat slecht weer betekent.