In de meteorologie wordt in Nederland soms de kreet Russische beer gebruikt. Hiermee wordt zeer koude lucht bedoeld die zijn oorsprong vindt in het hoge, verre noorden van Rusland. Het is eigenlijk een verwijzing naar de Siberische kou. Deze koude lucht kan in sommige gevallen helemaal het westen van Europa bereiken als er langdurig een oost tot noordoostelijke stroming op gang komt.

De koude lucht komt dan iedere 24 uur dichterbij en de temperaturen dalen geleidelijk tot diep onder het vriespunt. Deze verplaatsing van koude lucht noemen we ook wel transportkou.

Om de Russische kou hier in Nederland te krijgen is het van belang dat er een krachtig hogedrukgebied ontwikkelt boven Scandinavië, De Baltische Staten en een deel van Rusland. Langs de zuidflank van dit hogedrukgebied kan de kou worden verplaatst met een (noord)oostelijke stroming van Siberië naar Nederland. Hoe persistenter het hogedrukgebied is, des te beter kan de koude lucht doordringen tot aan Nederland en ook aanblijven houden. In het koudste geval weken lang.

Naast de kou hoort bij dit weerbeeld vaak ook stralend zonnig weer. Bij heldere hemel vriest het 's nachts matig tot streng en overdag komt het kwik nauwelijks of niet boven het vriespunt uit. Het is meestal ideaal weer om het natuurijs snel te laten groeien en dus gaat bij de schaatsliefhebbers het hart niet sneller kloppen vanwege angst voor de Russische beer, maar vanwege de hartstocht voor het dier.

Waar komt de associatie beer en weer nu eigenlijk vandaan. Om eerlijk te zijn ik weet het niet en echt een duidelijk antwoord kan ik ook niet vinden in de literatuur. De Russische beer heeft wel een duidelijke politieke achtergrond. Ten tijde van de koude oorlog werd het grote gevaar Rusland ook door de Amerikanen en Engelsen betiteld als de Russische Beer.

Natuurlijk leven er in Rusland ook veel bruine beren, maar die komen niet onze kant op als het kouder wordt. Sterker nog die gaan in winterslaap als de echte winterkou zich aandient.

Dat de beer onlosmakelijk aan Rusland is verbonden is een feit. In de grootste politieke partij van Rusland staat een beer centraal in het logo. Ooit was dat een bruine beer, inmiddels is dat een ijsbeer.

Hoe de beer ooit een zijstap heeft gemaakt naar de Nederlandse meteorologie blijft dus een vraag. Waarschijnlijk is het begonnen als een grapje en mogelijk heeft een weerman of weervrouw lang geleden de kreet in de media gebruikt waarna deze is blijven hangen.

Een ding is zeker. Als je dit verhaaltje leest eind februari 2018, hoed je dan maar. De beer is los, dus zorg dat je schaatsen op orde zijn. Bekijk hier de laatste informatie over het schaatsweer.

Weet jij waar de kreet Russische beer in de weerkunde daadwerkelijk vandaan komt. Laat het ons weten via mail of twitter.