Bij de hitte-index speelt de relatieve vochtigheid een belangrijke rol. Wanneer de lucht erg vochtig is voelt het drukkend aan en zal de gevoelstemperatuur hoger zijn. Bij droge lucht is de gevoelstemperatuur niet al teveel afwijkend van de gemeten temperatuur. Wanneer de lucht droog is zal de gevoelstemperatuur zelfs lager zijn dan de gemeten temperatuur.

Ook directe instraling van de zon speelt een rol. Wanneer de zon ongehinderd kan schijnen is de kans op hitte-stress groter. Wind heeft juist een wat verkoelend effect.

Wanneer de temperatuur hoog oploopt kan het ongezond worden. Het menselijk lichaam vaart wel bij een temperatuur van 37 graden. Ons lichaam streeft er naar deze temperatuur op peil te houden en zal bijvoorbeeld bij inspanning de warmte afvoeren, maar hoe warmer de omgeving is, hoe moeilijker het wordt voor het lichaam om op temperatuur te blijven. Het gevolg kan oververhitting zijn. 

Via een formule is de hitte-index te berekenen. Gekeken wordt naar de temperatuur en de relatieve vochtigheid. Middels de tabel hiernaast is de gevoelstemperatuur af te lezen. De kleuren geven aan wanneer het kritiek wordt. Stel de temperatuur is 35 graden en de relatieve vochtigheid 40% dan is de hitte-index 37. Is de relatieve vochtigheid 50% dan is de hitte-index 39 en wordt het gevaarlijk.

Ouderen met een broze gezondheid, chronisch zieken en mensen met overgewicht zijn het meest gevoelig voor oververhitting. Daarnaast moeten kinderen ook rekening houden met oververhitting. Zij kunnen ondanks de hitte vaak zeer actief en energiek zijn waardoor zij overhit kunnen raken.

Het KNMI kan besluiten over te gaan tot een code geel of code oranje in verband met aanhoudende hitte. Dit zal in samenspraak gaan met het RIVM. Ook het Nationaal Hitte Plan moet actief zijn.

Wanneer er sprake is van langdurige hitte kan het Nationaal Hitte Plan (NHP) in werking treden. Het NHP is ontwikkeld naar aanleiding van de hitte problemen die zich in 2003, 2005 en 2006 hadden voorgedaan. In die jaren zorgde de hitte voor veel dodelijke slachtoffer in West-Europa.

Het NHP is een set van maatregelen voor onder andere hulpverleners, instellingen en zorginstellingen waarmee zij met name de kwetsbare groepen beter kunnen helpen in geval van hitte.

Op de Weerplaza site is live de actuele hitte-index af te lezen.