In het geval van een waterhoos zijn de gehaalde windsnelheden vaak niet zo hoog en schade of slachtoffers zijn zeldzaam, maar een waterhoos vormt toch een gevaar voor de scheepvaart. Zeilboten kunnen bijvoorbeeld omslaan en binnenvaartschepen kunnen lichte schade oplopen.

Een waterhoos ontstaat als stijgende luchtbewegingen onder een bui, zorgen voor een aanzuigende werking op de lucht onder de bui en dicht bij het aardoppervlak. De lucht uit de omgeving stroomt in een spiraalvormige beweging en met grote kracht naar de bui toe.

De stijgende en draaiende lucht gaat steeds harder draaien (zoals een kunstschaatser die een pirouette maakt) en uiteindelijk wordt de hoos zichtbaar als de lucht bij het opstijgen snel afkoelt en de aanwezige waterdamp in de lucht condenseert. Dit vormt de kenmerkende 'slurf' onder een bui.

Waterhozen komen in Nederland vooral in de tweede helft van de zomer en het vroege najaar voor, vanaf halverwege juli tot eind september, met name bij de Waddenzee en het IJsselmeer en Markermeer.

Deze wateroppervlakken zijn dan voldoende opgewarmd, vaak tot boven de 20 graden, terwijl de lucht hoger in de atmosfeer alweer kouder wordt. Het grote temperatuurverschil tussen het wateroppervlak en de bovenlucht, zorgt voor de krachtige stijgende bewegingen die we net al noemden.

Tijdens dagen waarop waterhozen soms in veelvoud gezien worden, zijn de buien daardoor vaak actiever boven zee en de meren dan boven land, omdat het water warmer is dan het landoppervlak, zoals te zien is in onderstaand plaatje. Dit verklaart mede waarom waterhozen dus, zoals hun naam al verraad, vooral boven water voorkomen.

Verder speelt natuurlijk mee dat er boven water vanzelfsprekend meer vocht aanwezig is, waardoor de lucht erboven makkelijker condenseert en dus ook sneller een slurf vormt. In sommige situaties speelt ook nog mee, dat er een klein lagedrukgebied precies over Nederland trekt. In dat geval is er sowieso al sprake van enige 'draaiing' in de atmosfeer, rondom de kern van de kleine depressie. Dat vergroot de kans op waterhozen.

Omslagfoto: Marcel Schuil