Stormsituaties kunnen tot een stormvloed leiden. Berucht is de watersnoodramp uit 1953 toen in het zuidwesten van Nederland de dijken doorbraken en bijna 2000 mensen verdronken.

We spreken van een stormvloed als het water langs de kustlijn zo wordt opgestuwd dat het gevaarlijk hoog komt te staan. Het opstuwen van het water gebeurt door een sterke aanlandige wind. Wanneer het water boven een bepaald niveau uitkomt, het zogenaamde grenspeil, spreekt men van een stormvloed. Het grenspeil verschilt per locatie aan de kust en wordt bepaald door waterstanden die zijn opgetreden bij eerdere stormvloeden.

Storm of niet, het waterpeil van de zee varieert sowieso door de aantrekkingskracht die de zon en de maan hebben op de aarde. Door deze kracht wordt er aan het water getrokken en ontstaan er waterbulten en waterdalen op aarde. Deze variatie in waterpeil noemen we het astronomisch getij. Omdat de stand van de zon, de maan en de aarde altijd goed te berekenen is, kan het astronomisch getij ver vooruit worden bepaald.

De invloed van de zon en de maan is het grootst als de drie hemellichamen op een lijn staan. Er is dan sprake van springtij. Dit gebeurt bij volle maan en nieuwe maan. Niet alleen de zon en de maan hebben invloed op het waterniveau; het weer speelt ook een rol. In eerste instantie is dat de luchtdruk. De invloed is klein, maar wel aanwezig. Bij een lage luchtdruk staat het waterniveau hoger dan bij een hoge luchtdruk.

Veel meer invloed heeft de windkracht en de windrichting. Hoe harder het waait, hoe hoger het water kan worden opgestuwd. Hoe langer de wind over het water kan staan, hoe hoger het water kan worden opgestuwd. De lengte waarover de wind ongeremd over een wateroppervlak kan waaien, noemen we de strijklengte of de fetch. Dit betekent dat een noordwesterstorm voor een veel hogere opstuwing zorgt dan een wester- of oosterstorm.

Bij de Noordzee speelt ook mee dat de zee een trechtervorm heeft. Bij noorden- of noordwestenwind wordt het water richting de zuidelijke Noordzee geduwd, waar het geen kant op kan. De hoogste waterstanden worden bereikt tijdens springtij in combinatie met een (noordwester)storm. Dit resulteert bijna altijd in een stormvloed.

Het water dat als gevolg van wind en luchtdruk voor een verhoging van het waterpeil zorgt noemen we de opzet. Het astronomisch getij en de opzet zorgen samen voor de definitieve waterstand.

Gemiddeld zien we eens in de twee jaar een lage stormvloed die geen risico vormt. Hoge stormvloeden komen veel minder vaak voor, maar zijn wel een groot risico. Nederland is op zich goed beschermd tegen stormvloeden, maar door de klimaatverandering die gaande is, zullen dijken en waterkeringen de komende decennia wel extra versterkt moeten worden.

In 1953 kreeg ons land te maken met een heftige stormvloed. In die tijd waren de dijken nog niet voldoende sterk. De ramp, waarbij bijna 2000 mensen en 47.000 stuks vee verdronken, was het startsein voor de Deltawerken die Nederland moesten gaan beschermen tegen de woeste zee.

Foto boven artikel: Gesloten Maeslantkering, J. van der Most, RWS WNZ