De aarde draait, al draaiend om zijn as, om de zon. Omdat de aardas scheef staat ten opzichte van de zon hebben we te maken met seizoenen. Door de scheve as valt er niet overal evenveel zonlicht op de aarde op hetzelfde moment. In de winter staat het noordelijk halfrond van de zon afgekeerd en zijn bij ons de dagen korter en is het minder warm.  Het zuidelijk halfrond is juist naar de zon toe gekeerd. Daar is het zomer, wordt er meer zonlicht opgevangen en is het langer licht. De zon staat daar hoog aan de hemel.

Op het moment dat de zon loodrecht boven de Steenbokskeerkring staat (de eerder genoemde specifieke stand), begint op het noordelijk halfrond de winter. Het is de dag dat de zon, voor ons gezien, zijn laagste baan langs de horizon loopt. Het is ook gelijk de kortste dag, want vanaf dit moment komt de zon weer ‘onze kant’ op en worden de dagen langer. De zon zal, vanuit ons oogpunt, nu weer steeds hoger langs de hemel trekken. 

Dit proces gaat door totdat de zon loodrecht boven de Kreeftskeerkring staat, rond 21 juni. Dit is op het noordelijk halfrond de langste dag en de zon legt zijn hoogste baan af. Vanaf nu moment worden de dagen weer korter, de zon beweegt weer 'weg' van het noordelijk halfrond, richting het zuidelijk halfrond.

Overigens moet u niet denken dat het vanaf nu veel langer licht blijft.  Eigenlijk merk je de eerste dagen nauwelijks iets. Het is echt secondewerk en een bewolkte of onbewolkte dag maakt veel meer verschil in de ervaring van licht.

Hoe laat de zon op komt of onder gaat is voor iedere plek op de wereld uit te rekenen. Daar zijn tabellen voor die met vaste formules worden gevuld. Hieronder staat de tabel voor 2017 voor de locatie Utrecht. 

Ondanks dat ons landje klein is zien wij hier in Nederland ook al flinke verschillen. Zo komt morgen in West-Terschelling de zon op om 08:53 terwijl dat in Maastricht al om 08:35 is, bijna 20 minuten verschil dus. Ook als de zon onder gaat zien we dat verschil. Om 16:35 gaat de zon onder in Maastricht, op West-Terschelling is de zon al om 16:21 onder de horizon gezakt.

In de winter is het in het noorden dus korter licht dan in het zuiden. Logisch want als we dat doortrekken dan kunnen we zo ook begrijpen dat in het poolgebied  de zon een paar dagen in de winter niet eens boven de horizon komt. Dit is de poolnacht. 

In de zomer gaat dit verhaal precies andersom op. Dan blijft het juist in het noorden langer licht. In het poolgebied viert men dan de midzomernachten, de periode dat het niet donker wordt en dat het alleen een paar uur schemert.

Voor meteorologen is op 1 december de winter reeds begonnen. Dit is een geprikte datum die door de wereld meteorologische organisatie (WMO) ooit is gekozen om het rekenen met meteorologische en klimatologische cijfers makkelijk te maken. Meteorologisch zijn zo de vier seizoenen qua lengte gelijk. Ze beslaan precies een periode van 3 maanden. Met de astronomische seizoenen is dit niet te doen omdat de baan van de aarde om de zon niet exact een jaar is. Op die manier zou je dus steeds moeten corrigeren en dat is niet handig.