Dat de sneeuwvalgrens opeens lager komt te liggen komt je als wintersporter misschien wel bekend voor. Waar de neerslag in de vorm van regen of natte sneeuw werd verwacht, vallen opeens dikke sneeuwvlokken en kleurt het dal wit. In de atmosfeer is dan van alles gebeurd, waardoor de neerslag als sneeuw valt in plaats van regen. Welke processen dat zijn leggen we uit in dit artikel.

Voordat we verdergaan doen we eerst een stapje terug. Want wat is de sneeuwvalgrens eigenlijk? Dat is de hoogte waar de neerslag in de vorm van sneeuw valt, maar niet per se hoeft te blijven liggen. De sneeuwvalgrens is niet hetzelfde als de vorstgrens. Vaak ligt de sneeuwvalgrens dicht bij de vorstgrens, maar de grens kan ook enkele tientallen tot wel 300 meter lager liggen. Zo kan er nog smeltende sneeuw vallen bij een paar graden boven nul doordat de sneeuwvlok nog niet de tijd heeft gehad om te smelten. Naast de luchttemperatuur spelen andere omstandigheden in de atmosfeer een belangrijke rol. 

Een daarvan is de zogenaamde ‘natteboltemperatuur’. Dit is een weerkundige parameter die berekend moet worden en dus niet gemeten wordt zoals de luchttemperatuur of luchtdruk. Eerder schreven we al over de invloed van de natteboltemperatuur en het maken van sneeuw. Ook voor natuurlijke sneeuwval is deze parameter belangrijk, maar wat is de natteboltemperatuur? De natteboltemperatuur geeft aan tot welke temperatuur de lucht kan afkoelen door verdamping, totdat de luchtvochtigheid 100% is. Het verdampen van water of sneeuw kost namelijk energie. Die energie komt uit de lucht rondom de regendruppel of de sneeuwvlok, waardoor de lucht afkoelt.

Bij een luchtvochtigheid van 100% is de luchttemperatuur gelijk aan de natteboltemperatuur. Bij een lagere luchtvochtigheid ligt de natteboltemperatuur lager dan de luchttemperatuur. Hoe droger de lucht is, hoe groter het verschil zal zijn.

Een verwachte sneeuwvalgrens kan (lokaal) toch lager komen te liggen dan in een verwachting stond aangegeven. Ook kan het sneeuwen terwijl de luchttemperatuur boven het vriespunt ligt. Hoe kan dat? Hier spelen 2 processen een belangrijke rol: een vorstgrens die daalt door afkoeling van de lucht of een natteboltemperatuur die onder het vriespunt ligt. 

De vorstgrens kan dalen als een sneeuwvlok begint te smelten, wanneer deze onder de vorstgrens valt. Dat smelten kost energie en die wordt uit de omliggende lucht gehaald. Bij intensieve of langdurige neerslag kan de atmosfeer door het smelten afkoelen en zal de sneeuwvalgrens zakken. Is de lucht ook nog eens relatief droog dan zal de sneeuwvlok en de regendruppel ook nog (deels) verdampen. Net als het smelten kost dit verdampen ook energie en wordt nog meer energie uit de atmosfeer onttrokken, waardoor deze afkoelt.

Een andere mogelijkheid is dat koude lucht ‘gevangen’ zit op de bodem van het dal. Wanneer warmere lucht de Alpen binnentrekt dan kan deze warmere lucht over de koudere laag aan de grond ‘glijden’. De sneeuwvalgrens zal dan niet of nauwelijks stijgen terwijl deze dat wel doet in een naastgelegen dal zonder die koudere lucht.

Tot slot verschilt de hoeveelheid vocht, natteboltemperatuur en intensiteit van de neerslag per dal. Hierdoor kan de hoeveelheid afkoeling door smelten en verdampen ook sterk verschillen per dal. Al die lokale verschillen maken het berekenen van de exacte sneeuwvalgrens voor een weermodel complex. Over het algemeen geldt hoe hoger de resolutie van een weermodel is, hoe meer van dit soort lokale effecten meegenomen kunnen worden in de berekening. In onze geschreven weerberichten geven we ook een verwachting van de sneeuwvalgrens, waarbij alle factoren meegenomen worden. Wil je weten wat de sneeuwvalgrens en verwachtte sneeuwval op jouw wintersportlocatie is? Dan kun je dat op onze wintersportpagina zien.

Omslagfoto: Igls onderaan de Patscherkofel, Maarten Minkman