Wolken komen voor in allerlei vormen en maten. De meeste wolken zijn niet dreigend, maar kunnen wel bijvoorbeeld een dagje strand of boswandeling verstoren. De wolken die in dit stuk aanbod komen boezemen wel enige angst in.

In deel 1 en deel 2 van wolkenherkenning hebben we al veel wolkensoorten behandeld; van een dik pakket bewolking waaruit gestaag regen valt tot de cumulonimbuswolk waar menig organisator angst voor zal hebben. In dit deel zullen we de cumulonimbus nog wat verder uitlichten en tegelijkertijd behandelen we nog veel meer onheilspellende wolkenluchten die vaak voorkomen in een onstabiele atmosfeer. Je merkt het vaak in de zomer als het erg benauwd is. Er is veel vocht aanwezig in de atmosfeer en vaak ligt de temperatuur op een zomers of tropisch niveau. De atmosfeer bereid zich voor op een explosieve middag en avond.

In dit artikel gaan we niet zozeer in op onweer, maar uiteraard wel op de bewolking die voorkomt bij onweer. Vaak kun je al in de ochtend aan de lucht zien dat er 'onweer in de lucht zit'. Bepaalde wolken 'verklikken' als het ware dat de ingrediënten voor heftig onweer aanwezig zijn. We noemen ze onweersverklikkers, oftewel altocumulus castellanus. Als je deel 1 en 2 hebt gelezen dan weet je wat altocumulus betekent, castellanus betekent eigenlijk kantelenvormig of torenvorming. In feite zijn het dus gestapelde kasteelachtige wolken die op middelbaar niveau voorkomen. Ze geven aan dat de lucht onstabiel is en dat er gedurende de dag onweersbuien zouden kunnen ontstaan. Een teken om het weer gedurende de dag goed in de gaten te houden. Over onweer en onweersbuien is in dit stuk overigens meer te lezen.

Als de dag eenmaal gevorderd is en er geleidelijk stapelwolken doorgroeien naar het buienstadium is het zaak om echt goed het weer in de gaten te houden. De cumulonimbus is in deel 2 al uitgebreid besproken. Hieronder volgen nog een aantal indrukwekkende afbeeldingen van een cumulonimbus.

Naast de cumulonimbus kunnen er nog veel heftigere wolken voorkomen die angst inboezemen en in Nederland niet zo heel vaak voorkomen. De shelfcloud bijvoorbeeld. Deze kan in combinatie met een cumulonimbus voorkomen. Vaak is het de voorkant van een heftige onweersbui waar noodweer bij komt kijken; veel regen, hagel en zware windstoten. Een shelf schuift als het ware voor de bui uit en kleurt vaak groen en grijs. Een shelfcloud is zwaar noodweer dat je niet op een je af wilt zien komen. De wolk wordt ook wel de cumulonimbus arcus wolk genoemd.

Een andere wolk die dreigend kan zijn is de rolwolk. Deze moet niet verward worden met de shelflcloud, al kunnen ze allebei zwaar noodweer geven. De rolwolk is een losse wolk en niet gekoppeld aan een cumulonimbus zoals de shelfcloud. De rolwolk ontstaat juist doordat koudere lucht naar het aardoppervlak zakt en vervolgens de warme lucht als het ware vooruit duwt. De rolwolk staat bekend om zeer zware windstoten (valwinden) en zijn levensgevaarlijk voor campings. De rolwolk is wel zeldzamer dan de shelfcloud.

Na een serie onweersbuien kan je ook 'bubbelwolken' waarnemen in de lucht. De lucht is heel erg onrustig en wolken bewegen woest en chaotisch in het rond. Wat wel duidelijk is, is de golvende structuren in de wolken. Deze bubbelwolken, of ook altostratus undulatus asperitas kunnen zeer fotogeniek zijn. Ze zien er vaak onheilspellend uit, maar komen vaak voor als het echte noodweer al voorbij is. Dit is echter geen garantie voor beter weer, want er kunnen nog gemakkelijk weer buien gevormd worden. De 'bubbelwolken' ontstaan wel alleen als de lucht onstabiel is en er veel beweging in de lucht zit. Het is minder dreigend dan een cumulonimbus of een shelfcloud die op je af komt.

Wat ook nog hele fraaie wolkenluchten opleveren zijn de mammatus wolken. Ze zijn heel erg herkenbaar, het zijn net ballen of buidels die uit de wolk hangen. Mammatus betekent 'uier' of 'borst'. Je ziet ze vooral aan de achterzijde van een cumulonimbus wolk. Aan de onderkant van het aambeeld zijn ze dan goed zichtbaar. De bollen kunnen best groot zijn, wel 1 tot 3 km in doorsnee. Ze ontstaan doordat ijskristallen en sneeuwvlokken uit het aambeeld naar beneden vallen. Door verdamping in de droge en warmere lucht eronder wordt de lucht koeler en zwaarder. De luchtbellen zijn zwaarder waardoor ze uitzakken en zichtbaar worden.

Door de wolken te herkennen kan je een inschatting maken wat voor weersveranderingen in aantocht zijn. De meteorologen van Weerplaza gebruiken deze kennis samen met heel veel andere data voor weerbewakingen van grote buitenevenementen. Wil je meer weten over het nut van weerbewaking voor jou als organisator van een evenement? Kijk dan op onze Infoplaza website voor outdoorsupport.