Afgelopen week steeg het kwik in de Alpen, net als in de rest van Europa, naar tropische waarden. In typische Alpensteden zoals Innsbruck, Bolzano en zelfs Zürich liep de temperatuur regelmatig op tot boven de 30, soms zelfs 35 graden. Kortom: hoogzomer! Ook in de bergen was het opvallend warm; tot op een hoogte van zo’n 2000 meter werden temperaturen boven de 20 graden gemeten. In de Zwitserse Alpen steeg de vorstgrens vorige week zelfs tot een hoogte van 5200 meter, een niveau dat nog niet eerder zo vroeg in de zomer was waargenomen.

Maar op dit moment zorgt een sterk ontwikkeld lagedrukgebied voor afkoeling en stevige buien. In de nacht naar maandag kwam het al tot zwaar onweer in de regio rond het Gardameer, de Dolomieten en delen van Karinthië. Op deze maandag zijn de zwaarste buien doorgeschoven naar Oost-Europa, maar in met name de Zwitserse Alpen ontstaan opnieuw buien. Met temperaturen tussen 17 en 23 graden in de dalen en een sneeuwvalgrens die nog steeds boven 3000 meter ligt, is er vandaag nog weinig aan de hand. Dergelijke tijdelijke afkoelingen komen in juli of augustus wel vaker voor.

In de avond en nacht naar dinsdag passeert echter een activerende trog met flink koudere bovenluchten helemaal afkomstig van het poolgebied. Op ongeveer 5 kilometer hoogte daalt de temperatuur naar -20 graden en op 3 kilometer naar -4 graden. Dat zijn voor juli in Centraal Europa uitzonderlijk lage waarden. Tegelijkertijd is het water van de Middellandse Zee net ten zuiden van de Alpen flink opgewarmd, bij Triëst is het al opgelopen tot 28 graden. Hierdoor ontstaat komende nacht een tijdelijk sterk genua-laag met flink wat neerslag voor de hele regio! 

Door het activeren van de neerslag en het binnenstromen van koudere bovenlucht kan de sneeuwvalgrens dalen naar 2000 tot 2300 meter. In een beperkt gebied, met name in en rond de Hohe Tauern, kan de sneeuwvalgrens door neerslagafkoeling zelfs tijdelijk zakken naar 1700 tot 1600 meter. De neerslag houdt hier vrijwel de hele dinsdag aan, en lokaal kan er in totaal 40 tot 70 centimeter sneeuw vallen. Daarmee valt de sneeuw tot in sommige hoger gelegen dalen en op de meeste bergpassen in dit gebied. Het is dus niet ondenkbaar dat je tijdens een doorreis naar het warme zuiden ineens midden in de sneeuwval terrecht komt. Dit kan uiteraard voor overlast op de weg zorgen.

Ook elders in de Alpen valt flink wat regen en sneeuw. In veel regio’s valt in nog geen twee dagen tijd een hoeveelheid neerslag die normaal gesproken overeenkomt met een maandsom: zo’n 70 tot 100 millimeter. In de Franse en Zwitserse Alpen ligt de sneeuwvalgrens echter duidelijk hoger, zo rond 2500 meter. Dat is niet uitzonderlijk en komt in de zomermaanden wel eens vaker voor.

Op de hoogste bergtoppen van de Alpen, zoals de Mont Blanc (4800 m) en de Grossglockner (3800 m), komt zomersneeuw regelmatig voor en is beslist niet zeldzaam. Een sneeuwvalgrens die tot onder de 2000 meter zakt, is in juli daarentegen wel uitzonderlijk. De laatste keer dat dit gebeurde was in 2017 en daarvoor in 2009. Vooral in 2009 viel er op 18 juli een dik pak sneeuw tot op 1700 meter hoogte. Een vergelijkbare situatie zou zich nu dus lokaal opnieuw kunnen voordoen.