Soms op een winterse morgen als de temperatuur onder 0 graden en het is erg vochtig buiten, dan kan je in een park of bosrijke omgeving soms iets bijzonders zien als je goed rondkijkt. Tussen al het bruin en groen zie je op een schaduwrijke plek een witte pluk haar. Dit is ijshaar of haarijs.

IJshaar kan ontstaan bij lichte vorst op dood en vochtig kernhout. De bast, het schors moet verdwenen zijn. In het hout moet een schimmel actief zijn, het rozeblauwig waskorstje. Dit schimmel kan water produceren tijdens stofwisselingsprocessen. Dat luistert vrij nauw want bij te koud weer vallen de schimmels stil en wordt er geen water geproduceerd.

Het gevormde water in het hout wordt door de poriën van het hout naar buiten geperst, druppeltje voor druppeltje. Zodra het water buiten het hout komt zal het bij voldoende luchtvochtigheid bevriezen. Is de luchtvochtigheid namelijk te laag dan zal het druppelje verdampen. 

Onder het bevroren druppeltje wordt het volgende waterdruppeltje naar buiten geperst en zo ontstaat een haartje van ijs. Omdat er meerdere poriën zijn ontstaat er zo een hele haardos.

IJshaar kan alleen bij ideale omstandigheden ontstaan. Te koud weer (matige vorst) en droge lucht zijn geen dagen waarop ijshaar zal ontstaan. Is er wel ijshaar ontstaan dan zal zodra de zon op is het ijs door zonlicht worden aangetast. Ook bij een temperatuur boven nul heeft ijshaar geen kans. Raak ijshaar ook niet aan. Het is zeer poreus en breekt snel, maar ook de warmte van je hand zal het ijshaar direct beschadigen en de structuur laten verdwijnen.

De meeste kans op het waarnemen van ijshaar is in de vroege ochtend. Ga niet zoeken in een naaldbomenbos want op dat hout is ijshaar nog nooit gezien. Haarijs is vooral gezien op dood eikenhout en beukenhout.

Zie je ijshaar, maak er dan op gepaste afstand een mooie foto van. Misschien zie je het wel nooit meer. En een ding weet je ook zeker als je ijshaar hebt gezien. Koning Winter is langs geweest want ijshaar is eigenlijk een pluk haar uit de baard van de vorst.

Foto thumbnail: Pim Edelman Doesburg