Feiten en fabels over onweer

Feiten en fabels over onweer

Raymond Klaassen
Raymond Klaassen
Raymond Klaassen 5 augustus 2022 12:26 uur
Laatste update: 11 april 2024 09:05 uur
Onweer is een fascinerend weerfenomeen. Zolang als er onweer is heeft de mens allerlei theorieën over de donder en bliksem.

In deze video zetten we acht misverstanden over onweer op een rij. Dwalingen die iedere keer opnieuw opduiken, maar door de wetenschap al enige tijd geleden ontkracht zijn.

Onweer in het verleden

De eerste uitingen van mensen die met onweer werden geconfronteerd stammen uit ver voor Christus. In het Akkadische Rijk (ruim 2000 jaar voor Chr) werd over bliksem 'geschreven'.

Thor, god van de donder. Artisitieke impressie van Marten Eskil Winge.

De oude samenlevingen hebben donder en bliksem altijd gekoppeld aan activiteiten en wapens van goden en andere bovennatuurlijke wezens. Thor bij de Vikingen, Zeus bij de Grieken en Indra bij de Indiërs zijn slechts enkele voorbeelden. Langzaamaan kwamen er ook vrijdenkers die een natuurlijke verklaring zochten, maar echte duiding was nog niet mogelijk.

Vanaf 1600 begon men ook met een meer onderzoekende blik naar onweer te kijken en een ruime eeuw later deed Benjamin Franklin zijn experiment met de vlieger om de bliksem op te vangen. Niet veel later vond hij de eerste bliksemafleider uit.

In de laatste 50 jaar is het onderzoek naar onweer in een stroomversnelling gekomen. We snappen nu in grote lijnen hoe bliksem ontstaat, hoewel er nog steeds vraagtekens zijn over bepaalde details. Toch kunnen we  op de meeste vragen inmiddels antwoord geven waardoor een hoop oude waarheden zijn weerlegd.

Weetje: het vliegerexperiment van Franklin

Artistieke impressie van Benjamin Franklin geschilderd door Benjamin West.

Benjamin Franklin was altijd zeer geïnteresseerd in elektrische experimenten. Het vliegerexperiment wordt ook aan hem toegeschreven. Hij wilde hiermee aantonen dat bliksem elektriciteit was. Met eerdere experimenten uit die tijd was men in staat om statische elektriciteit op te wekken. De vonken die daarbij vrij kwamen vond Franklin wel heel sterk op bliksem lijken en maakten hem nieuwsgierig.

Ergens in 1752 voerde hij zijn experiment uit in Philadelphia. Samen met zijn zoon liet hij een vlieger op. De vlieger werd opgelaten aan een hennepdraad die geleidelijk nat regende Op de punt van de vlieger zat een ijzeren puntige draad gemonteerd. Franklin zocht een droog plekje op en hield bond aan de vliegerdraad een sleutel. Aan de sleutel bond hij ook een droog stuk zijden draad dat hij vasthield. Dit laatste stukje werkte als als isolatie zodat hij niet de stroom zou voelen van de vlieger en de sleutel.

Franklin beweerde dat hij vezels van de hennepdraad al rechtop zag staan voordat het begon te regenen. Een teken van statische elektriciteit. Toen de onweersbui dichterbij kwam bracht hij zijn vrije hand vlak bij de sleutel en zag hij vonken overspringen. Ook voelde hij lichte schokken waarmee hij aantoonde dat er elektriciteit was in de buurt van de onweersbui.Dat bevestigde hij later nog eens omdat hij wat van de elektriciteit kon opslaan in een Leidse fles. Met de stroom in de fles deed hij later weer enkele proefjes deed.

Het mag duidelijk zijn dat de bliksem niet is ingeslagen op de vlieger. Als dat was gebeurd dat had Franklin het niet hebben kunnen navertellen. Het overkwam een Duitse wetenschapper die hetzelfde experiment enige tijd veel later. 

Neerslagverwachting Harmonie

Bekijk hieronder de neerslagverwachting van het Harmonie weermodel voor de komende 48 uur. Meer weerkaarten bekijken doe je op I'm Weather

Files en vertragingen