Wat is een tyfoon?

Reuze wervelstorm met windsnelheden van meer dan 300 km/uur

Van onze weerman

Raymond Klaassen
Raymond Klaassen 1 februari 2017 12:43 uur
Laatste update: 6 februari 2017 12:38 uur
Wat is een tyfoon? Een tyfoon is een enorme wervelstorm waarin windsnelheden kunnen voorkomen van wel 300 km/uur. Een tyfoon is feitelijk hetzelfde als een orkaan of een tropische cycloon.

De naam wordt bepaald door het gebied waar de storm zich voordoet.  De grootste tyfoons kunnen wel een diameter van 1500 tot 2000 km hebben.

Waar komen tyfoons voor?

Wanneer boven het westelijk deel van de noordelijke Grote Oceaan een storm zich ontwikkelt tot een systeem met windsnelheden van 12 Bft (117 km/uur) of meer spreken we van een tyfoon. Groeit de storm door naar windsnelheden tot boven de 240 km/uur, dan is er zelfs sprake van een supertyfoon. Tyfoons zijn in het algemeen krachtiger dan orkanen of cyclonen. Dit komt omdat het bassin waarboven tyfoons ontstaan het warmste zeewater hebben, de ‘brandstof’ voor de motor van de storm.

Tyfoonseizoen

Supertyfoon Haiyan op 7 november 2013

Tyfoons kunnen heel het jaar voorkomen. Er is wel een voorkeur voor de periode mei tot en met november.

Voorwaarden om een tyfoon te laten ontstaan

Voor het ontstaan van een tyfoon moet aan een aantal voorwaarden worden voldaan:

- Het oceaanwater moet (zeer) warm zijn. De gewenste temperatuur moet minimaal 26,5 graden zijn tot een diepte van zo’n 50 meter. 

- De bovenlucht moet juist koud zijn waardoor de atmosfeer onstabiel van opbouw wordt.  De warme vochtige zeelucht kan zo makkelijk opstijgen.

- De Corioliskracht moet aanwezig zijn om ervoor te zorgen dat er daadwerkelijk een lagedrukgebied ontstaat dat kan uitdiepen tot een zware storm. Op de evenaar is de corioliskracht niet krachtig genoeg.  Daarom zien we de beste ontstaansgebieden zo’n 500 km noord of zuid van de evenaar.

- De lucht moet zeer vochtig zijn in de onderste en middelbare niveaus van de atmosfeer. Zo kunnen er makkelijk zware buien ontstaan die een noodzakelijk onderdeel zijn voor het zelfversterkende systeem.

- De winden op verschillende hoogte moet ietwat in kracht verschillen. Dit noemen we windschering. Geen windschering is niet gunstig omdat het mechanisme dan niet op gang kan komen, maar ook teveel windschering  is ongunstig voor het ontstaan van een tyfoon omdat dan het mechanisme uit elkaar wordt getrokken.

- Als aan de voorwaarden wordt voldaan kan de depressie uitgroeien tot een tyfoon. Omdat het systeem zelfversterkend is zal de tyfoon in kracht blijven toenemen totdat een van de voorwaarden wegvalt.  Vaak is dit het moment dat de de tyfoon boven land komt en de aanvoer warme vochtige lucht stopt.

Ook eilanden zoals Taiwan kunnen het zelfregulerende systeem van een tyfoon afbreken. Bergketens kunnen namelijk de noodzakelijke luchtstromingen verstoren  waardoor het systeem instort.

Het oog van tyfoon

Kenmerkend voor een tyfoon is het oog. Dit is het centrum van de storm waar nauwelijks wind staat. Het oog van de storm is (vrijwel) wolkeloos. Aan de rand van het oog vinden we de eyewall, een symetrische muur van heftige regen- en onweersbuien die wel 15 tot 20 km hoog kan worden! Hier komen ook de hoogste windsnelheden voor. Het hardst waait het op zo'n 300 meter hoogte, maar ook aan de grond komen windsnelheden voor die in het meest extreme geval tot boven de 300 km/uur komen.

Het oog van een tyfoon is gemiddeld zo’n 45 km in doorsnee, maar de grootste supertyfoons kunnen een oog hebben van 100 tot 150 km. 

Het oog kan ontstaan doordat de roterende wind in het centrum van de storm ervoor zorgt dat er geen interactie meer optreed met de luchtstromen in de eyewall. Er is als het ware een uitgebalanceerde, afgesloten centrifuge ontstaan. In het oog is nu sprake van een dalende luchtbeweging  (subsidentie). De lucht warmt zo aan en droogt uit hetgeen voor de brede opklaringen zorgt.

Schade en gevaren

Door de enorme windsnelheden en windstoten kan er veel schade ontstaan aan de natuur en constructies, maar niet alleen de wind is gevaarlijk. Extreme regenval kan tot overstromingen leiden.In heuvelachtig en bergachtig terrein is de kans op aardverschuivingen en modderstromen groot. In kustregio's kunnen overstromingen plaatsvinden door stormvloed.

Bovenstaande balans van oog en eyewall kan doorbroken worden op het moment dat hevige regenbanden die buiten de eyewall bestaan de eyewall worden ingesleurd. Het mechanisme wordt dan doorbroken en de binnenste eyewall stort in. Het oog wordt hierdoor ook minder kenmerkend en het gehele proces kan leiden tot het einde van de tyfoon, maar dit hoeft niet altijd.

Soms kan de ingesleurde regenband (ook wel de buitenste eyewall) genoemd de oorspronkelijke eyewall helemaal vervangen. De ‘centrifuge’ kan worden hersteld en een nieuw oog kan ontstaan waardoor de tyfoon kan weer in kracht toenemen. Sommige grote tyfoons kunnen zelfs een paar keer een eyewall cyclus ondergaan.

Supertyfoon Meranti op 13 september 2016

Neerslagverwachting Harmonie

Bekijk hieronder de neerslagverwachting van het Harmonie weermodel voor de komende 48 uur. Meer weerkaarten bekijken doe je op I'm Weather

Files en vertragingen